ο ΕλληνισμόςSince 1996 της Διασποράς
...αλλά ο Οδυσσέας ποθεί ακόμη και καπνό μονάχα της πατρίδας του να δει να πετιέται προς τ' απάνω κι ας πεθάνει... (Οδύσσεια, α, στ. 57 κ.π.)
Προηγούμενη σελίδα Κεντρική σελ. της Ενότητας Επόμενη σελίδα


               η Φιλόλογος
Αγγελική Δήμου   
Περιέχονται : Biography Ταξίδι στην Κύπρο: Γνωριμία με το Νησί της Αφροδίτης Ιστορικός Οκτώβριος
Αλεξάνδρεια: Μια πόλη θρύλος! Κάποτε και τώρα Η ελληνικότητα της νεοελληνικής γλώσσας Πικρές αναμνήσεις και αγώνες για δικαίωση
Ταξίδι στην Κύπρο: Γνωριμία με το Νησί της Αφροδίτης

Biography :

Angela Dimou was born and raised in Thessaloniki by a Thessalonikean mother and a Corinthian father. She started learning foreign languages at the age of 4. At 11, she was already a student at the city's most prestigious private school, American Anatolia College, a high school and junior college.

At 17, she was accepted, with very high marks and a scholarship, by the Aristotle University of Thessaloniki, where she studied Philosophy, English Language and Literature, and Modern Greek Language and Philology. She graduated with honours. She did her graduate studies in Education and Linguistics at the University of Toronto.

She has dedicated all her adult life to teaching Greek Language & Literature as well as the Hellenic culture at different schools and colleges in Toronto and other Districts. She has also taught ESL classes at the Inter-Government Immigration Committee, Thessaloniki, Greece, and Interpreters Courses at George Brown College, as well as a number of other courses at other Colleges in Toronto.

Ms. Dimou served as a School Supervisor for the Greek schools of the Greek Community of Metro Toronto, the Greek Community of Barrie & District, and the Greek Community of Oshawa & District. She also introduced a new teaching concept and method in teaching Greek to children of various cultural backgrounds, between the ages of 4 and 14 (Durham, Toronto, & York Districts) from 1991 to 2005.

Ms. Dimou was the founder, director, and principal of the Greek-Canadian Education Organization, which had an annual enrollment of approximately 2,000 students, for 16 years. She was forced to give it up after a family tragedy.

In addition to her extensive experience as a teaher, Ms. Dimou has been a well known translator, from legal and medical documents to literary books to dissertations.

Furthermore, journalism has been a large part of her activities and profession. She was the Editor of Patrides,a (North-American Review in Greek & English (1993-2004) and of the Hellenic Way (2001 to 2007). She is also the publisher and editor of Pegasus, a Hellenic-Canadian quarterly publication (2007 to present). She has written numerous articles on various subjects.

Ms. Dimou is the writer of a large number of Greek school textbooks and work books, short stories, one novel, an autobiography, several poems and plays. She has also been the Speaker at a large number of events and seminars organized by both the provincial governmental and the private sector on education, history, language, culture, the Olympics, etc., in Toronto, Winnipeg, and New York.

Angela has always been very active in the community as a volunteer. She was the Founder and President of the Cultural Association of Hellenes & Philhellenes of Canada (2001 to 2007), the Vice-President of the Thessalonikean Society, the Secretary General of the National Ethnic Press Council of Canada (2000 - 2005), an Advisor of the Children's Aid Society (1971 - 1978), the Founder & Director of the Family Counselling Centre (1974 - 1977), former board member of several other Greek-Canadian associations, etc.

For her extensive voluntary work in educational, social, humanitarian, human rights, women's rights, peace and more, contributions, Ms. Dimou has received several awards, such as the Queen's Jubilee Medal (social services & human rights) in 1977, the National Ethnic Press Award (journalism & human rights) in 2002, the Peel Multicultural Association Award (multi-culturalism) in 2005, and Teacher of the Year Award in 2007.

Angela is a mother of three and a grandmother of two. She lives in Brampton, Ontario, Canada with her husband, Dr. Peter Penz.





Κύπρος: πανάρχαιη ελληνική γη, νησί των θρύλων, της πολύμορφης φυσικής ομορφιάς, των πολλαπλών ξένων κατακτήσεων, της αγάπης, αλλά και της τραγικότητας ενός πονεμένου λαού.

Είχω διαβάσει πολλά για την ιστορία της Κύπρου από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι τις μέρες μας, είχα ενδιαφερθεί πολύ για τον πολιτισμό και τη λαογραφία της, είχα πονέσει για τις τραγικές περιπέτειες του λαού της, είχα αγαπήσει τα τραγούδια της, αλλά δεν είχα την ευκαιρία μέχρι φέτος το Μάρτιο να την επισκεφθώ, να τη γνωρίσω από κοντά.

Φέτος το Γενάρη, έχοντας την τιμή ν' αντιπροσωπεύω το Πανεπιστήμιο της Κύπρου, και ιδιαίτερα το Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, παρουσίασα στη γενική συνέλευση των μελών του Διεθνούς Οργανισμού για τη Μελέτη της Εξαναγκαστικής Μετανάστευσης την πρόταση του Πανεπιστημίου της Κύπρου να φιλοξενήσει το 12ο Διεθνές Συνέδριο για την Εξαναγκαστική Μετανάστευση. Η πρόταση αυτή ήταν προϊόν επίπονης εργασίας και στενής συνεργασίας με το Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου. Η πρόταση έγινε ενθουσιωδώς και παμψηφεί δεκτή από την ολομέλεια του παραπάνω οργανισμού κι άρχισαν αμέσως οι προεργασίες του συνεδρίου. Στα πλαίσια αυτά καλέσθηκα από τον φιλοξενούντα φορέα να πάω στην Κύπρο και ν' αναλάβω τον συντονισμό των κοινωνικών εκδηλώσεων του συνεδρίου καθώς και άλλα σχετικά θέματα.

Κατά τη διάρκεια του πολύωρου ταξιδιού, εκανοντάδες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό μου και άλλα τόσα στιγμιότυπα έβλεπα με τη φαντασία μου. Στη μικρή οθόνη του μπροστινού καθίσματος κοίταζα τον χάρτη του νησιού: έμοιαζε πραγματικά με "χρυσοπράσινο φύλλο, ριγμένο στο πέλαγος".

Στο μικρό, αλλά έντονα φωτισμένο χάρτη, ξεχώριζαν τα βουνά, οι κοιλάδες, οι δαντελωτές ακτές. Εδώ θα πρέπει να είναι ο Πενταδάκτυλος, εδώ το Τρόοδος. Θαύμαζα και πονούσα συγχρόνως. Έβλεπα με τη φαντασία μου τους αρχαιοελληνικούς ναούς, τα ενετικά κάστρα, τα μοναστήρια, τα γραφικά τοπία, αλλά και μια ντροπιαστική, διαχωριστική γραμμή από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη. Ο χάρτης μου φάνηκε να σκοτεινιάζει. Χρόνος και γεγονότα ανακατεύονταν στη φαντασία μου. Αγχόνες, όπλα κάθε είδους, βία, αίμα, κραυγές απελπισμένων γυναικών, αμούστακα σχεδόν παλικάρια να κρέμονται απαγχονισμένα, νέοι άνδρες αιμόφυρτοι ν σέρνονται υπό την απειλή όπλων, κορίτσια να βιάζονται ακόμη και μέσα σε χώρους θρησκευτικής λατρείας, άγριες φυσιογνωμίες, γεμάτες μίσος, να πετούν ανθρώπινα κουφάρια σε τάφρους, αλαλαγμοί, απελπισμένες οικογένειες να καταφεύγουν στα βουνά για προστασία, σύγχιση. Χρόνος, αγώνες και γεγονότα μπερδεύονταν πια και διάφορες φυσιογνωμίες ξεπετάγονταν μέσα από καπνούς και αίμα. Νομίζω πως ξεχωρίζω τα νεαρά παλικάρια Καραολή και Δημητρίου να οδηγούνται στην αγχόνη, τον Παλληκαρίδη, τον Αυξεντίου να υψώνεται πάνω από το κρησφύγετό του, τον Σολωμού να σωριάζεται στο έδαφος, όλα να κινούνται μέσα σ' ένα εκκωφαντικό θόρυβο από επιτακτικές διαταγές, κραυγές απελπισίας και πόνου, αλλά και ενθαρρυντικές φωνές, που αποφασιστικά καλούν για συμπαράσταση, για αλληλεγγύη, για ελευθερία κι ανθρώπινα δικαιώματα.

Προσπαθώ ν' αποφύγω τις εικόνες και τους ήχους που αναστατώνουν. Θέλω να συγκεντρωθώ σε κάτι ευχάριστο, στα πανέμορφα τοπία του νησιού, στα πανηγύρια και τα γλέντια του λαού, στη μουσική και τα τραγούδια του. Θυμάμαι τα "Ριάλια". Οι στίχοι στην κυπριακή διάλεκτο ακούγονταν τόσο όμορφοι και σατιρικοί από τον Βιολάρη. Πρσπαθώ να μιμηθώ την προφορά. Δεν νομίζω όμως ότι είμαι αρκετά πειστική! Δεν πειράζει, δύο εβδομάδες στο νησί ίσως με βοηθήσουν να μάθω τοπικές λέξεις και τη σωστή προφορά τους.

Τώρα μου έρχονται οι μελωδίες του Μάριου Τόκα, μελωδίες που έχω αγαπήσει και σιγοτραγουδήσει για χρόνια. Συνθέσεις που έχουν ερμηνευθεί από εκλεκτούς καλλιτέχνες. Μού 'ρχονται στ' αυτιά μου οι φωνές του Μητροπάνου, της Αλεξίου, του Πάριου, του Μητσιά, της Γαλάνη, του Καλογιάννη και πολλών άλλων, καθώς ερμηνεύουν τις αξέχαστες μελωδίες. Μουσική που ξεπερνά τα όρια της Κύπρου κι απλώνεται σ' ολόκληρο τον κόσμο, που μπορεί να την αγαπήσει και να την εκτιμήσει.

Συνεπαρμένη από τις μουσικές αυτές συνθέσεις, προχωρώ σε ποιηικές συνθέσεις Κυπρίων ποιητών. Θυμάμαι μερικούς στίχους του Μόντη, που έλεγε πως

Ελάχιστοι μας διαβάζουν,
ελάχιστοι ξέρουν τη γλώσσα μας,
μένουμε αδικαίωτοι κι αχειροκρότητοι
σ' αυτή τη μακρινή γωνιά,
όμως αντισταθμίζει που γράφουμε Ελληνικά.

Χάρη σε ταλαντούχους ποιητές, μουσικοσυνθέτες, τραγουσιστές και άλλους καλλιτέχνες, όμως, η Κύπρος δεν είναι άγνωστη. Η φήμη αυτών των καλλιτεχνών ταξιδεύει σ' ολόκληρο τον κόσμο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι σε ταξίδια μου στην Κούβα και στην Αίγυπτο άκουσα επανειλημμένα την σπάνια φωνή της Βίσση από τοπικούς ραδιοσταθμούς. Ακόμη και στη Βόρεια Αμερική συχνά έχουμε την ευκαιρία ν' απολαύσουμε τη φωνή της.

Όσο για την ελληνική γλώσσα, είναι πραγματικά μοναδική τιμή και προνόμιο να τη γνωρίζουμε.

Ύστερα από περίπου 24 ώρες σε αεροπλάνα και αεροδρόμια, φθάσαμε στο θρυλικό νησί. Οι εκπρόσωποι του Πανεπιστημίου της Κύπρου είχαν φροντίσει για τη διαμονή μας, που ήταν πραγματικά υπέροχη. Η πασίγνωστη κυπριακή φιλοξενία σε όλη της την έκφραση.

Εκτός από την άψογη στάση των καθηγητών και του διοικητικού προσωπικού του Πανεπιστημίου, εξαιρετική εντύπωση έκανε στην κόρη μου (που με συνόδευε) και σε μένα η ευγένεια και κοινωνικότητα των στελεχών και υπαλλήλων διαφόρων υπηρεσιών. Παντού μας έκαναν να αισθανόμαστε άνετα. Παντού αισθανόμασταν ότι ήμασταν ευπρόσδεκτες.

Η Λευκωσία είναι μια όμορφη, σύγχρονη πόλη, με καθαρούς δρόμους, κάθε είδους καταστήματα κι ευκολίες, αντιπροσωπείες πολλών μεγάλων εταιριών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, εστιατόρια για κάθε γούστο, αν και όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να δοκιμάσουν τον περίφημο "μεζέ" (ποικιλία με 15-25 διαφορετικά πιάτα!), ζαχαροπλαστεία με όλων των ειδών καφέδες και γλυκά που δεν μπορεί κανείς ν' αντισταθεί κ.π.ά.

Οι αυτοκινητόδρομοι έξω από την πόλη, προς οιαδήποτε κατεύθυνση, είναι πεντακάθαροι και καλοδιατηρημένοι. Σε 35 με 45 λεπτά μπορεί κανείς να βρίσκεται από τη Λευκωσία σε κάποια παραλία και να γευματίζει θαλασσινά ή ο,τιδήποτε άλλο θέλει απολαμβάνοντας τον ανοιχτό ορίζοντα, την καταγάλανη θάλασσα και τον φλοίσβο των κυμάτων. Μερικές φορές, όταν φυσάει δυνατότερα, τα κύματα αγριεύουν κάπως και σκάζουν στην παραλία σηκώνοντας αφρό, μικρές και μεγάλες φυσαλίδες. Τις στιγμές εκείνες νομίζεις πως θα δεις την Αφροδίτη ν' αναδύεται μέσα από τα κύματα.

Παίρνει την ίδια ώρα για να πάει κανείς στο βουνό Τρόοδος. Εκεί, κοντά στη Μονή του Μαχαιρά, βρίσκεται το κρησφύγετο του ήρωα Αυξεντίου, τόπος προσκυνήματος κάθε φιλελεύθερου ανθρώπου.

Στο κέντρο της Λευκωσίας βρίσκεται η οδός Λήδρας. Ανεβαίνοντάς την, βρίσκεται κανείς σε κάποιο σημείο μπροστά σε μια απίστευτη εικόνα: ολόγυρα αφίσες με τραγικές σκηνές και επιγραφές σχετικά με την τουρκική εισβολή του 1974, τους εκτοπισμένους και τους αγνοούμενους, ακριβώς πριν από την ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στην ελεύθερη Κύπρο και τα κατεχόμενα. Βρισκόμαστε στη ντροπιαστική και απαράδεκτη κατάσταση διαίρεσης της πόλης και του νησιού: ερημωμένοι δρόμοι, εγκατελειμμένα κτίρια, και μετά ένα φυλάκιο και ταμπέλες στα τουρκικά. Τριγύρω στρατιώτες και αστυνομικοί.

Πόνεσα αληθινά. Χωρισμένο το νησί, χωρισμένος ο λαός του. Θύματα επεκτατισμού, στρατοκρατίας, βίας και αδιαλλαξίας. Μού 'ρχονται στο μυαλό πάλι μερικοί στίχοι του Μόντη:

Είναι δύσκολο να πιστέψω
πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας
είναι δύσκολο να πιστέψω
πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας...

Πικρή θάλασσα της Κερύνειας
που πρέπει ν' αποσύρουμε πια
τους στίχους που σου γράψαμε...

Η επίσκεψή μου αυτή στα κατεχόμενα έγινε (Τί ειρωνεία!) στις 25 Μαρτίου, την ημέρα που όλο το ελληνικό έθνος, οι φιλέλληνες και οι φιλελεύθερα σκεπτόμενοι γιόρταζαν την επέτειο της επίσημης έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης για Ελευθερία του 1821, την ημέρα που έχει καθιερωθεί ως Ημέρα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας!

Το ίδιο απόγευμα κάποιος φίλος μας είπε να κοιτάξουμε προς τον βορρά, προς το μέρος του Πενταδάκτυλου. Μείναμε άφωνες: μια τεράστια τουρκική σημαία (έχει καταχωρηθεί στο βιβλίο Γκίνες ως η μεγαλύτερη σημαια του κόσμου) δέσποζε πάνω στο αιματοβαμμένο από λαϊκούς απελευθερωτικούς αγώνες βουνό... Στη δε απέναντι σχεδόν πλευρά η τουρκική ημισέληνος δεν άφηνε κανένα περιθώριο αμφιβολίας για το ποιος είναι το αφεντικό! Τη νύχτα, από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου, ξαναείδαμε τη σημαία του κατακτητή, φωταγωγημένη... Η προκλητικότητα στο έπακρο!

Αγανάκτησα, όχι μόνο σαν Ελληνίδα, αλλά σαν άνθρωπος που πιστεύει ακράδαντα στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην ελευθερία, στη δημοκρατία, στον αλληλοσεβασμό.

'Aνοιξα την τηλεόραση για να ξεφύγει το μυαλό μου απ' αυτό που είδα, κι έπεσα πάνω σε δελτίο ειδήσεων. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κύπρου είχε ακόμη ελπίδες για εξεύρεση λύσης του προβλήματος... Λίγα αργότερα είδα στο ίδιο πρόγραμμα κάποιον Τούρκο στρατηγό να βρίσκεται στη διαχωριστική γραμμή - στο σημείο που είχαμε επισκεφθεί - και να κάνει προκλητικές δηλώσεις: "Τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχει η Τουρκία"!

Όχι, δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα με τους συνανθρώπους μας. Αντίθετα, πρέπει να ενωθούμε και να απαλλαγούμε από κατάφωρες καταπατήσεις των δικαιωμάτων μας. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται ανάμεσα στις δύο κοινότητες, αλλά ανάμεσα στον αδιάλλακτο και προκλητικό κατακτητή και τον λαό της Κύπρου.








Ιστορικός Οκτώβριος

Μεγαλώνοντας σ' ένα κράτος κατά το πλείστον ομοιογενές και μονοπολιτιστικό, είναι σχεδόν φυσικό ν' αναπτύξει κανείς έντονα εθνικά αισθήματα. Ιδιαίτερα εάν το κράτος αυτό έχει πολυαίωνη ιστορία κι έχει αντιμετωπίσει πολλούς εισβολείς και επίδοξους κατακτητές, το εθνικό αίσθημα γίνεται εντονότερο. Ο λαός του συσπειρώνεται για ν' αντιμετωπίσει την απειλή εναντίον της κυριαρχίας του, της ιστορίας του, της εθνικής του αξιοπρέπειας, της εθνικής και ατομικής του ανεξαρτησίας, και αυτής ακόμη της ζωής του. Στις περιπτώσεις αυτές λειτουργεί και ενεργεί ομόψυχα για την περιφρούρηαη των εθνικών και ατομικών του δικαιωμάτων. Το ίδιο βεβαίως συμβαίνει και με κράτη με ανομοιογενή και πολυπολιτιστικό πληθυσμό, όταν ο κίνδυνος βρίσκεται προ των πυλών ή όταν καταπατούνται τα δικαιώματά του.

Οι αμυντικοί και οι απελευθερωτικοί πόλεμοι είναι οι μόνοι πόλεμοι που έχουν ηθική, λογική, δίκαιη και ανθρωπιστκή βάση. Τους αγώνες του αυτούς ένας λαός τους θυμάται, τους σέβεται και τους τιμά. Είναι αυτοί οι αγώνες που του έδωσαν - χύνοντας πολύ αίμα πολλές φορές - την ασφάλεια, την ανεξαρτησία, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι αυτές οι προσωπικές θυσίες που χάρισαν στο σύνολο του λαού της χώρας του ή των λαών άλλων χωρών ελευθερία του και εθνική αξιοπρέπεια. Το να θυμάται και να τιμά, επομένως, ένας άνθρωπος ή ένα σύνολο ανθρώπων τις στιγμές αυτές της ιστορίας του είναι όχι μόνο φυσικό κι επιτρεπτό, αλλά και καθήκον του προς τους προγόνους ή τους οποιουσδήποτε αγωνιστές της ελευθερίας. Είναι υποχρέωση.

Η απότιση αυτή της τιμής στην ιστορία και στους αγώνες για υψηλά ιδανικά και για αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα ενός έθνους ή ενός λαιϊκού συνόλου έχει από πολλούς παρεξηγηθεί ή διαστρεβλωθεί, άθελα ή ηθελημένα, από άγνοια ή από σκοπιμότητα. Έτσι επικολλάται σε κάποιον ο χαρακτηρισμός του "εθνικιστή", ως όρος μειωτικός. Στο όνομα της παγκοσμιότητας, των πολυπολιτιστικών κοινωνιών, της ανοχής, της δήθεν ευρύτητας του πνεύματος, της φιλίας των λαών και άλλων σύγχρονων αξιών, καλούμαστε να ξεχάσουμε όλους εκείνους που μας εξασφάλισαν την ελευθερία και την άνεση της έκφρασης.

Είναι όνειδος να θυμόμαστε τους λαΪκούς αγώνες για την απελευθέρωση της βόρειας Ελλάδας από την οθωμανική αυτοκρατορία το 1912 ή την ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού έναντι των εισβολών του 1940 και 1941; Όχι, βέβαια. Το αντίθετο, μάλιστα. Είναι όνειδος να μην τους θυμόμαστε και να μην τους τιμούμε. Η απότιση τιμής στον ιστορικό Οκτώβριο δεν σημαίνει ότι τρέφουμε εχθρικά αισθήματα για τους Τούρκους, Βουλγάρους, Ιταλούς, Γερμανούς κ.ά., ούτε αναμοχλεύουμε πάθη, ούτε προωθούμε το μίσος εναντίον συνανθρώπων μας. Η απότιση τιμής γίνεται για τους αγωνιστές της ελευθερίας, για εκείνους που έδωσαν και τη ζωή τους ακόμη για τα αναφαίρετα ανρθώπινα δικαιώματα. Πολέμησαν εναντίον της αδικίας, της καταπάτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους, της ακόρεστης δίψας για ισχύ, του επεκτατισμού, της έλλειψης σεβασμού προς τους συνανθρώπους τους. Δεν έχει καμιά σημασία αν οι αρνητικοί αυτοί λόγοι είχαν τη μορφή των τουρκικών στρατευμάτων ή των ιταλικών ή των γερμανικών. Οι στρατιώτες - οι περισσότεροι πολύ νέοι -, όταν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να σκοτώνουν κάτω από τις διαταγές μιας στυγνής, εγκληματικής ηγεσίας, είναι εξίσου θύματα με εκείνους εναντίον των οποίων υποχρεώνονται να κακουργήσουν.

Δεν στρεφόμαστε, λοιπόν, εναντίον των Ιταλών όταν θυμόμαστε και τιμούμε το 1940, αλλά εναντίον της έννοιας του επεκτατισμού, της καταπάτησης της ελευθερίας και των κυριαρχικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων ενός λαού. Στην περίπτωση αυτή, του ελληνικού. Άλλωστε κι ο ίδιος ο ιταλικός λαός υπέφερε από την απληστία ηγετών για δόξα, ισχύ και πλούτο.

Οι Έλληνες έχουν κάθε δίκαιο, αλλά και εθνικό χρέος, να τιμούν την περήφανη απάντησή τους στην πρόκληση του επεκτατισμού στις 28 Οκτωβρίου 1940. Κάθε 28η Οκτωβρίου έκτοτε είναι ημέρα μνήμης για την άρνησή μας στην υποταγή, στην απειλή για στέρηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και στην αλαζονεία ενός επίδοξου κατακτητή. Είναι μια από τις εθνικές μας επετείους.

Κάθε κράτος έχει εθνικές επετείους, που είναι σεβαστές από το λαό του αλλά και από άλλους λαούς, εφόσον βεβαίως οι εθνικές αυτές γιορτές είναι επέτειοι δίκαιων αγώνων κι όχι επέτειοι επαίσχυντων γεγονότων ή παραχαράξεων της ιστορίας.

Με υπερηφάνεια στέκονται και χαιρετούν τη σημαία τους οι Καναδοί την 1η Ιουλίου. Είναι εθνική η επέτειος του Καναδά. Είναι η επέτειος της 1ης Ιουλίου 1867. Είναι επίσημη αργία για όλες τις κρατικές υπηρεσίες και γίνονται διάφορες τελετές σε ολόκληρη τη χώρα.

Το ίδιο συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες την 4η Ιουλίου κάθε χρόνο. Είναι η επέτειος της 4ης Ιουλίου 1776. Οι Αμερικανοί γιορτάζουν με κάθε επισημότητα την επέτειο της απαλλαγής τους από τη βρετανική κυριαρχία και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας τους.

Οι Γάλλοι οργανώνουν επίσημες γιορτές κάθε χρόνο την 14η Ιουλίου. Είναι η εθνική τους γιορτή, η επέτειος της κατάληψης της Βαστίλης το 1789.

Ας μείνουμε σ' αυτά τα κράτη, λόγω περιορισμένου χώρου, κι ας σκεφθούμε αν ποτέ χαρακτηρίσθηκαν ή θεωρήθηκαν "εθνικιστές" οι Καναδοί, οι Αμερικανοί, οι Γάλλοι κ.ά.π. επειδή γιορτάζουν με κάθε επισημότητα τις εθνικές τους γιορτές. Σκέφθηκαν ποτέ οι Αμερικανοί να σταματήσουν να τιμούν την εθνική τους επέτειο της 4ης Ιουλίου, της ημέρας δηλαδή που επισήμως, και μετά από αιματηρό αγώνα, απαλλάχθηκαν από τη βρετανική αποικιοκρατία και κυριαρχία, για να μη θίξουν τους Άγγλους; Για να μη χαλάσουν τη φιλία τους με τη Βρετανία; Γιατί, λοιπόν, θεωρούνται "εθνικιστές" οι Έλληνες που τιμούν την 28η Οκτωβρίου ή την 25η Μαρτίου, τη συμβολική ημέρα έναρξης της ελληνικής εθνεγερσίας;

Η φιλία μας με άλλους λαούς είναι δεδομένη. Οι δεσμοί μας με άλλους λαούς είναι αναμφίβολη. Ιδιαίτερα στο εξωτερικό, και μάλιστα στον Καναδά, δημιουργούμε οικογένειες με ανθρώπους μη ελληνικής καταγωγής. Οι μισοί γάμοι είναι μικτοί. Όχι μόνο δεν μας χωρίζουν πολιτικές επιδιώξεις ορισμένων αλαζόνων ηγετών του παρελθόντος, αλλά δημιουργούμε οικογένειες, δημιουργούμε κοινωνικές μονάδες και ομάδες και οικοδομούμε το μέλλον μαζί τους. Δεν μηδενίζουμε ούτε τη δική τους ιστορία ούτε τη δική μας. Ενωμένοι και δυναμωμένοι από τα σφάλματα του παρελθόντος, απώτερου και νεότερου, προχωρούμε μπροστά, τιμώντας παράλληλα τον ηρωισμό των πατριωτών και τους δίκαιους αγώνες.

Η άρνηση στη λήθη, που εκφράζεται με την απότιση τιμής στους αγώνες του ελληνικού λαού για την ελευθερία, αυτοδιάθεση κι αξιοπρέπειά του δεν είναι ούτε εθνικισμός (με τη μειωτική έννοια) ούτε εθνοφυλετισμός. Είναι εθνικό μας χρέος. Σεβόμαστε όλους τους λαούς, συμβιώνουμε και συνεργαζόμαστε με όλους, αλλά αρνούμαστε τη λήθη. Η άρνηση στη λήθη είναι η μόνη μας ελπίδα για τον σεβασμό στην ιστορία μας και στις αρχές και αξίες μας.

Ζήτω ο ελληνικός Οκτώβριος!








Αλεξάνδρεια Μια πόλη θρύλος Κάποτε και τώρα

Όνειρο και πραγματικότητα. Όνειρο, από τα παιδικά μου χρόνια, συνυφασμένο με ιστορία, πολιτισμό, επιστήμες, δόξα, φυσική ομορφιά, που περίμενε την ημέρα της πραγμάτωσής του, της επίσκεψής μου στη θρυλική Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο πιο μακρινή μου φαινόταν η ημέρα αυτή. Ίσως να μην ερχόταν ποτέ. Ήρθε όμως. Το όνειρο πραγματώθηκε φέτος το Γενάρη.

Βρέθηκα στο Κάιρο για το 11ο Διεθνές Συνέδριο Μελέτης Θεμάτων Εκτοπισμένων και Προσφύγων, όπου είχα την ιδιαίτερη τιμή να εκπροσωπήσω το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και να παρουσιάσω την πρόταση φιλοξενίας του 12ου Διεθνούς Συνεδρίου στη Λευκωσία. Η πρότασή μας έγινε δεκτή παμψηφεί από τη Γενική Συνέλευση των Συνέδρων, Μελών του Διεθνούς Οργανισμού για τη Μελέτη Θεμάτων Εκτοπισμένων και Προσφύγων.

Με το ταξίδι αυτό μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά, έστω και περιορισμένα, την Αίγυπτο και κυρίως το Κάιρο, τις γειτονικές πόλεις και, βέβαια, την Αλεξάνδρεια. Να πραγματωθεί, δηλαδή, το όνειρό μου να επισκεφθώ την πόλη, την ιδρυμένη από Έλληνες, με την έντονη ελληνική παρουσία, με τη λάμψη και δόξα που λίγες πόλεις του κόσμου έχουν γνωρίσει. Ούσα Μακεδόνα εγώ η ίδια, γεννημένη και μεγαλωμένη περίπου στον ίδιο χώρο που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο μεγαλύτερος ηγέτης, ο Μέγας Αλέξανδρος, ένιωθα την επίσκεψή μου στην Αλεξάνδρεια σαν φόρο τιμής στο ένδοξο παρελθόν.

Με συγκίνηση περίμενα να τη γνωρίσω, να δω τον χώρο που στεκόταν ο Φάρος της, ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας, η περίφημη βιβλιοθήκη της, που έπεσε θύμα εγκληματικού φανατισμού, κ.π.ά. Έφερα στο μυαλό μου περιγραφές της πόλης από διάφορους αρχαίους συγγραφείς, οι οποίοι είχαν ζήσει ή επισκεφθεί την πόλη κατά τη διάρκεια της ακμής της, όπως είναι ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Καλλίμαχος, ο Πλίνιος και άλλοι. Από την αρχαιότητα η φαντασία μου πεταγόταν στη νεότερη Αλεξάνδρεια, εκείνη του Καβάφη, του Μπενάκειου Παρθεναγωγείου, του Αβερώφειου Γυμνασίου, των αρχοντικών της ελληνικής κοινότητας...

Και να, τώρα απλώνεται μπροστά μου η παλιά αρχόντισσα. Τα αισθήματά μου είναι ανάμικτα. Κατευθυνόμενοι στο ξενοδοχείο σ' ένα παμπάλαιο ταξί, που νόμιζες πως θα διαλυθεί σε κάθε λίγα μέτρα, έχουμε στ' αριστερά μας μια πανώρια παραλία και στα δεξιά μας σειρές κτιρίων. Ένιωσα έντονη συγκίνηση, όχι μόνο διότι βρισκόμουν στην Αλεξάνδρεια, αλλά και διότιί η απέραντη αυτή θάλασσα που απλωνόταν μπροστά μας με γέμισε νοσταλγία για τη Θεσσαλονίκη, την πανέμορφη γενέτειρά μου, της οποίας ο παραλιακός δρόμος είναι παρόμοιος με της Αλεξάνδρειας. Είμαι σίγουρη ότι, όταν ο Αλέξανδρος, το 332 π.Χ., στάθηκε και ατένισε την καταγάλανη θάλασσα, που νομίζεις πως δεν τελειώνει πουθενά, πήρε αμέσως την απόφαση να κτισθεί η πόλη αυτή, που βρισκόταν στο απέναντι άκρο της Μεσογείου από την ιδιαίτερη πατρίδα του.

Προσπαθώντας να αποσπασθώ από τη μαγεία της γαλάζιας απεραντοσύνης, έστρεψα το βλέμμα μου στα κτίρια της δεξιάς πλευράς. Τότε άρχισα να νιώθω το "κάποτε". Από τη στιγμή εκείνη και πέρα το "κάποτε" γινόταν εντονότερο.

Την αίγλη του παρελθόντος, απώτερου και πιο πρόσφατου, μόλις και την αναγνώριζες μέσα από την εγκατάλειψη.

Η παλιά τιμημένη πόλη σέρνει απομεινάρια του ένδοξου παρελθόντος, ανακατεμένα με κτίσματα κατακτητών πάνω στα θαυμαστά κάποτε οικοδομήματα, αρχαιοελληνικοί κίονες, κακοποιημένοι από βάρβαρα χέρια, σκόρπιοι μέσα στο σύγχρονο άσχετο περιβάλλον, φθαρμένα και σκονισμένα βελούδα να κρέμονται εδώ και δεκάδες χρόνια στα κάποτε πολυτελή εστιατόρια, πάμπολλοι Έλληνες που, εξισλαμισμένοι για να σώσουν τη ζωή τους, απαντούν στα ονόματα Αμπντούλ, Αλή κ.ά., φαντάσματ του παρελθόντος στα χαλάσματα.

Ας μην ξεγελιόμαστε. Η πόλη του θνητού με φήμη αθανάτου, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του ζωντανού εκείνου θρύλου, ζει μόνο μέσα μας, μέσα από την ιστορία, μέσα από τη φαντασία, μέσα από το αίσθημα που δεν θέλουμε να εγκαταλείψουμε.

Η σημερινή Αλεξάνδρεια, 220 χιλιόμετρα βόρεια από το Κάϊρο, συμπρωτεύουσα της Αιγύπτου, είναι ένας αραβικός πίνακας, στου οποίου τον καμβά μπορείς να ξεχωρίσεις την ξεθωριασμένη αριστουργηματική ζωγραφιά, πάνω στην οποία ζωγραφίστηκε η καινούρια.

Αναζητήσαμε την παλιά "αριστουργηματική ζωγραφιά" και βρήκαμε μερικά σημεία της ενδεικτικά του ελληνιστικού πολιτισμού και της αναγνώρισής του από τις αιγυπτιακές αρχές. Είδαμε ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην κεντρική πλατεία, της περιοχής Μπάμπ Σάρκυ, και την προτομή του έξω από τη Νέα Βιβλιοθήκη. Η προτομή ήταν δώρο του υπουργού Ευάγγελου Βενιζέλου το 2003.

Η νέα αυτή Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, κτισμένη περίπου 100 μέτρα μακριά από την πασίγνωστη αρχαία, είναι ένα θαυμάσιο, σύγχρονο αρχιτεκτικό επίτευγμα. Έχει έκταση 45.000 τετραγωνικών μέτρων. Στους 11 ορόφους του υπάρχουν 500.000 βιβλία, άμεσα προσβάσιμα στο κοινό, και άλλα 5.000.000 σε ψηφιακή μορφή. Εκτός της κύριας βιβλιοθήκης, υπάρχουν η Βιβλιοθήκη των Νέων, των Τυφλών, το Πλανητάριο, το Μουσείο Επιστημών, το Μουσείο Καλλιγραφίας, το Αλεξανδρινό Μουσείο, η Διεθνής Σχολή Μελετών Πληροφορικής, εργαστήρια συντήρησης και αποκατάστασης, χώροι εκθέσεων, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και το Συνεδριακό Κέντρο της Αλεξάνδρειας. Τεχνολογικά είναι άρτια εξοπλισμένη. Σε μια βιτρίνα εκτίθεται ένα από τα δύο απίστευτα φωτοτυπικά μηχανήματα του κόσμου (το άλλο βρίσκεται στην Washington, την πρωτεύουσα των ΗΠΑ), που δεν είναι όμως ακόμη σε χρήση.

Στο Ελληνορωμαϊκό Μουσείο, χαρήκαμε λιγάκι βλέποντας την ελληνική επιγραφή "ΜΟΥΣΕΙΟΝ" στη νεοκλασική πρόσοψη του κτιρίου. Τα εκθέματά του δίνουν μια καλή εικόνα της ιστορίας της Αιγύπτου για μια περίοδο περίπου επτά αιώνων. Αγάλματα της ελληνιστικής εποχής, των Πτολεμαίων, συντροφιά με εκείνα των αιγυπτιακών θεοτήτων, της Ίσιδας, του Σομπέκ κ.ά. αλλά και ελληνικών, όπως του Διόνυσου, της Αφροδίτης που κρατά στην αγκαλιά της τον γιο της Έρωτα κ.ά.

Περπατώντας στην πανέμορφη παραλία ψάχνουμε μάταια για τον θαυμαστό Φάρο, που βέβαια δεν υπάρχει πια. Στη θέση του δεσπόζει το φρούριο Κάιτ Μπέη, από τα αξιόλογα μνημεία της περιόδου της αραβοκρατίας. Στην εσωτερική πλευρά της εισόδου διακρίνουμε τους μεγάλους μονολιθικούς κίονες από κόκκινο γρανίτη του Ασσουάν, που προέρχονται από οικοδομικά υλικά του Φάρου. Στην απέναντι (ανατολική) πλευρά του λιμανιού υπάρχει μια ωραιότατη ακτή και, λίγο πιο ανατολικά, περιτριγυρισμένο από έναν ζηλευτό κήπο, βρίσκεται το μεγαλοπρεπές παλάτι, στο οποίο είχε καταφύγει ο Φαρούκ.

Επισκεφθήκαμε και τις τριώροφες κατακόμβες Κομ Ελ Σόγκαφα καθώς και τον Κίονα του Πομπήιου, ύψους 30 μ., το μοναδικό απομεινάρι του περίφημου Σεραπείου, πριν καταστραφεί από φανατισμένους χριστιανούς το 391.

Τριγυρίσαμε για λίγο στο κέντρο της πόλης, όπου βλέπει κανείς τα εγκατελειμμένα μεγαλοπρεπή κτίρια. Μοιάζουν σαν να μιλούν αλλά και να θρηνούν για το πλούσιο παρελθόν. Διαβάσαμε ακόμη και ελληνικές πινακίδες σε καταστήματα, των οποίων οι ιδιοκτήτες τα εγκατέλειψαν πριν από 50-60 χρόνια. Περάσαμε κι έξω από το σπίτι του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή Κώστα Καβάφη.

Σε όχι μεγάλη απόσταση από το ένδοξο "κάποτε", βλέπουμε κι ένα ολότελα διαφορετικό, ίσως και γραφικό, "τώρα", έναν ολόκληρο δρόμο, ασφυκτικά γεμάτο με ανθρώπους, καταστήματα, καροτσάκια με κάθε είδους πραμάτειες, εμπόρους όλων των ηλικιών, αυτοκίνητα, λεωφορεία... Είναι μια σκηνή απίστευτη για τους μη ντόπιους. Κι ας σημειωθεί ότι, αν αποφασίσει κανείς ν' αγοράσει κάτι, αρχίζουν τα παζάρια, μέχρι να κατεβεί ο πωλητής στο ένα τρίτο, ή και τέταρτο καμιά φορά, της τιμής!

Η Αλεξάνδρεια, στην ιστορική πορεία της, υπήρξε πάντοτε ένα μίγμα πολιτισμών, θρησκειών και εθνοτήτων. Το όνειρό μου να τη γνωρίσω πραγματοποιήθηκε και μ' άφησε με ανάμικτα αισθήματα, χαρά και λύπη.

Η Αγγελική Δήμου-Πεντς είναι φιλόλογος και συγγραφέας. ΛΕΖΑΝΤΕΣ: Ένας σύγχρονος Μακεδόνας, περήφανος για την ελληνική καταγωγή του, δίπλα στην προτομή του ένδοξου προγόνου του, Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η πανέμορφη ανατολική ακτή της Αλεξάνδρειας. Η θερμοκρασία δεν ήταν όμως κατάλληλη για κολύμπι και ηλιοθεραπεία!








Η ελληνικότητα της νεοελληνικής γλώσσας

Πάντοτε πίστευα πως ένα από τα πολυτιμότερα στοιχεία της ελληνικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι η γλώσσα μας. Και δεν πρόκειται για εθνικιστική θέση, αλλά για αντικειμενική εκτίμηση όλων εκείνων που έχουν την τύχη να την έχουν μελετήσει σε βάθος, να την έχουν απολαύσει σε λογοτεχνικές μορφές, να την έχουν χρησιμοποιήσει σε φιλοσοφικές αναλύσεις, να έχουν αξιολογήσει την ακρίβεια, την ευελιξία και τον πλούτο της. Μπορούμε να τη θαυμάσουμε σε όλη τη διαχρονική πορεία της, από τα γραπτά αρχαιολογικά ευρήματα αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι γλωσσικά σχήματα της σύγχρονης εποχής.

Η ελληνική γλώσσα, εκτός από τον ασύγκριτο πλούτο των λέξεών της, την ακρίβεια της έκφρασης και των ιδεών, έχει απαράμιλλη μουσικότητα, όταν βέβαια χρησιμοποιείται σωστά και με καθαρή άρθρωση. Η εναλλαγή φωνηέντων και συμφώνων, η λεπτότητα των συμφωνικών φθόγγων, η προσωδία της, μας χαρίζoυν ηχητική απόλαυση.

Εκτός απ' όλ' αυτά, η μοναδικότητα της ελληνικής γλώσσας βρίσκεται στην έννοια κάθε λέξης. Οι λέξεις δεν είναι τυχαίες. Κάθε μια αποδίδει τη σημασία ενός αντικειμένου, μιας ιδέας, μιας έννοιας. Πολλές φορές μία και μόνο λέξη αποδίδει ένα πλήρες νόημα, μια μονολεκτική περιγραφή. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη σύγχρονη λέξη "τηλέφωνο". Η λέξη για την εφεύρεση αυτή δεν δόθηκε τυχαία. Είναι σύνθετη των ελληνικών λέξεων "τήλε", που σημαίνει "μακριά", και "φωνή". Τηλέφωνο, επομένως είναι η συσκευή που στέλνει ή λαμβάνει τη φωνή από μακριά. Τέτοιες λέξεις εφευρέσεων της εποχής μας είναι πολλές, όπως το ελικόπτερο (έλιξ + πτερόν), αεροπλάνο (αήρ + πλανώμαι) κ.ά. Καμιά από τις προαναφερόμενες εφευρέσεις δεν έγινε από σύγχρονο Έλληνα, πλην όμως οι εφευρέσεις ονομάσθηκαν με λέξεις ελληνικές. Γιατί; Διότι μόνον η ελληνική γλώσσα έχει την ικανότητα να αποδώσει με ακρίβεια τη μονολεκτική περιγραφή της εφεύρεσης.

Κατά καιρούς βρίσκονται ορισμένοι, που ισχυρίζονται ότι η σύγχρονη ελληνική γλώσσα δεν έχει ουδεμία σχέση με την αρχαία. Έμεινα έκπληκτη μάλιστα με κάποιον καθηγητή πανεπιστημίου, κλασικών σπουδών, ο οποίος, ενώ κατέχει πολύ καλά την αρχαία ελληνική γλώσσα, δεν μπορούσε να καταλάβει καθόλου τη νεοελληνική. Για να τον πείσω ότι πρόκειται για την ίδια γλώσσα, πήρα ένα δικό μου άρθρο και το διαβάσαμε λέξη προς λέξη. Βεβαίως, πριν αρχίσουμε την ανάγνωση του άρθρου, του εξήγησα τις αλλαγές που έχουν επέλθει στη γλώσσα κατά την πολυαίωνη ύπαρξη και χρήση της (κυρίως στις καταλήξεις). Η γλώσσα, όπως κι ο,τιδήποτε άλλο, αλλάζει, διαφοροποιείται, αλλοιώνεται με τον χρόνο. Δεν είναι κάτι στατικό. Εισχωρούν νέες λέξεις κατά την πορεία της και δέχεται και ξένες επιρροές. Παρ' όλ' αυτά, η ελληνική γλώσσα έχει κατορθώσει, όχι μόνον να επιβιώσει για πάμπολλους αιώνες, αλλά και να διατηρήσει τον κορμό της ακέραιο.

Η νεοελληνική είναι αναμφίβολα συνέχεια της αρχαιοελληνικής. Παρ' όλες τις λεκτικές εισβολές από άλλες γλώσσες, παρ' όλη την πολιτικοποίηση ξένων λέξεων, ο κύριος κορμός της είναι καθαρά ελληνικός. Αυτό το παρατηρούμε στην καθημερινή ζωή και ομιλία μας. Λέμε "πόρτα" κι όχι θύρα, αλλά συγχρόνως λέμε "παράθυρο" (παρά + θύρα) κι όχι κάποια άλλη ξένη λέξη. Στο αυτοκίνητό μας έχουμε "τζάμια", αλλά τα καθαρίζουμε με "υαλοκαθαριστήρες". Πίνουμε "νερό" (νεοελληνική λέξη) αλλά συχνά ζητούμε να είναι "εμφυαλωμένο", ενώ αναφερόμαστε σε "υδάτινους" δρόμους ή στην εταιρία "ύδρευσης" ή σε "υδραυλικούς", λέξεις δηλαδή καθαρά αρχαιοελληνικές (ύδωρ = νερό). Αγοράζουμε "λουλούδια" από "ανθοπωλείο" (άνθος + πωλώ), "ψωμί" από "αρτοπωλείο" (άρτος + πωλώ), "ψάρια" από "ιχθυοπωλείο" (ιχθύς + πωλώ), "κιμά" από "κρεοπωλείο", "μπακλαβά" από "ζαχαροπλαστείο" (σάκχαρις ή ζάχαρη + πλάθω), "μπότες" ή "παπούτσια" από "υποδηματοπωλείο" (υπόδημα + πωλώ) κ.π.ά. Αυτός που παίζει ωραία "πιάνο" ("κλειδοκύμβαλο" στα ελληνικά) είναι "καλλιτέχνης" (κάλλος = ομορφιά + τέχνη). Λέμε ότι "βλέπουμε" κάτι, αλλά συγχρόνως χρησιμοποιούμε τις λέξεις "όραμα", "πανόραμα", "ορατότητα", "οραματιστής", όλες καθαρά αρχαιοελληνικές από το ρήμα "ορώ" (βλέπω). Τα παραδείγματα είναι ανεξάντλητα. Ενώ χρησιμοποιούνται στην καθημερινή νεοελληνική γλώσσα λέξεις ελληνικές ή παρεφθαρμένες ελληνικές, αυτούσιες ξένες ή πολιτικοποιημένες στην ελληνική, παράλληλα υπάρχουν ολοζώντανες οι αρχαιοελληνικές λέξεις, είτε αυτούσιες είτε με μικρές αλλαγές. Το τελευταίο αυτό φαινόμενο συμβαίνει κυρίως με τις σύνθετες λέξεις μας.

Ο χώρος δεν επιτρέπει μεγάλη επέκταση στο θέμα. Ωστόσο, από τα λίγα προαναφερόμενα παραδείγματα, διαπιστώνουμε την ελληνικότητα της νεοελληνικής μας γλώσσας, την αναμφίβολη συνέχεια της πανάρχαιας γλώσσας των Ελλήνων, που δημιούργησε έργα ασύγκριτης σοφίας, επιστήμης και τέχνης, και επέζησε μέσω χιλετηρίδων και αντίξοων συνθηκών.








Πικρές αναμνήσεις και αγώνες για δικαίωση

Νοέμβριος 2005

Θεσσαλονίκη, Παρασκευή 21 Απριλίου 1967, περίπου 8 το πρωί. Άνοιξα το ραδιόφωνο και, αντί του προγράμματος που περίμ,ενα ν' ακούσω, το δωμάτιο πλημμύρισε με γνωστό πολεμικό εμβατήριο. Νομίζοντας ότι είχα κατά λάθος ανοίξει τον Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων, προσπάθησα να βρω τον σταθμό που άκουγα συνήθως εκείνη την ώρα. Το πολεμικό μένος, όμως, επανήλθε. Άλλαξα σταθμό κι αυτή τη φορά έπεσα πάνω σ' ένα δημοτικό τραγούδι, χωρίς να είναι η ώρα της κανονικής εκπομπής δημοτικών τραγουδιών. Δεν ήξερα τί να υποθέσω.

Η απορία μου, ωστόσο, δεν διήρκεσε πολύ. Το τραγούδι σταμάτησε και η φωνή του εκφωνητή, με παράξενη έμφαση, πληροφορούσε τους ακροατές ότι ο ηρωικός στρατός μας έσωσε την πατρίδα από τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Η έγκαιρη επέμβαση των πατριωτών αξιωματικών έθεσε τέλος στις ραδιουργίες και στις προδοτικές ενέργειες των κομμουνιστών!!!

Έμεινα άφωνη! Είναι δυνατό, σκέφθηκα, είναι δυνατό να έχει γίνει πραξικόπημα; Συγχρόνως έτρεξα κι άνοιξα την μπαλκονόπορτα που έβλεπε σε κεντρική οδό της πόλης. Πάγωσα στη θέα στρατιωτικών αυτοκινήτων και ερπυστριών παρατεταγμένων κατά αραιά διαστήματα κατά μήκος του δρόμου. Δεν υπήρχε κανένας πολίτης στο δρόμο ή στα πεζοδρόμια. Μόνο στρατιωτικοί.

Έκλεισα την μπαλκονόπρτα και, μή πιστεύοντας ακόμη στα μάτια μου, ξαναγύρισα στο ραδιόφωνο. Κάποιο άλλο στρατιωτικό εμβατήριο προσπαθούσε να ξυπνήσει τα "πατριωτικά" αισθήματα των ακροατών και σε λίγο μια αποκρουστική φωνή, φωνή παρανοϊκού δικτάτορα, μας πληροοφορούσε για τους "ηρωικούς" συνταγματάρχες, οι οποίοι έκαναν "επανάσταση" για να "σώσουν την χώρα από τον κομμουνιστικό κίνδυνο που μας απειλούσε".

Έπεσα σε μια καρέκλα, ενώ τα εμβατήρια εναλλάσσονταν με δημορικά τραγούδια κι ενώ ανάκατες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό μου. Η φωνούλα της νεογέννητης κορούλας μου μ' έβγαλε από την κατάσταση σύγχισης που βρισκόμουν. Έτρεξα και την πήρα στην αγκαλιά μου. Με το μωρό στην αγκαλιά πήγα στο τηλέφωνο και σήκωσα το ακουστικό για να τηλεφωνήσω στους γονείς μου. Η γραμμή ήταν κομμένη.

Με το μωρό ακόμη στην αγκαλιά, χτύπησα την πόρτα του διπλανού διαμερίσματος. Η γειτόνισσά μου άνοιξε την πόρτα και το πρόσωπό της ήταν χλωμό και τραβηγμένο. Δεν είπα τίποτα. Την κοίταζα μόνο. Εκείνη διάβασε το βλέμμα μου και ψιθύρισε: "Είναι αλήθεια"!

Σε ελάχιστες μέρες μάθαμε ότι είχαν συλληφθεί ως "κομμουνιστές" πάρα πολλοί γνωστοί μας, ακόμη και άτομα που διάβαζαν την εφημερίδα "Μακεδονία", η οποία κρατούσε κάποια κεντρώα θέση (οι περιπτεριούχοι, βλέπετε, είχαν καταντήσει άθελα ή θεληματικά καταδότες των μυστικών υπηρεσιών και του παρακράτους) Μέσα σε λίγες εβδομάδες έγινε λυσσαλέο κυνηγητό πολιτών. Χιλιάδες Έλληνες συνελήφθησαν, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, δολοφονήθηκαν. Η πατρίδα μας, από λίκνο της δημοκρατίας, έγινε άντρο εγκληματιών. Οι πραγματικοί προδότες του έθνους, των δημοκρατικών θεσμών και των ελληνικών αξιών καταπατούσαν κάθε ίχνος ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα της δήθεν σωτηρίας από επερχόμενο κίνδυνο.

Τα μέσα ενημέρωσης φιμώθηκαν ή ξέπεσαν σε σημείο εμετικής παραπληροφόρησης.

Γίνονταν εισβολές σε σπίτια και οι εισβολείς έψαχναν στα πιο απίθανα μέρη για έντυπα που θα μιλούσαν για ελευθερία και δημοκρατία ή ιστορούσαν τα βασανιστήρια δημοκρατικών πολιτών από τους βιαστές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Οι μυστικές δημοκρατικές οργανώσεις ανακαλύπτονταν και τα μέλη τους ακολουθούσαν την τύχη των υπολοίπων συλληφθέντων. Η απόπειρα των φοιτητών τον Φεβρουάριο του 1973 στάθηκε για λίγο σαν μια μικρή ακτίνα φωτός, αλλά γρήγορα έσβησε.

Μέσα Νοέμβρη 1973. Τέσσερις μέρες αγώνα, τέσσερις μέρες που άλλαξαν την πολιτική και ιστορική πορεία της χώρας, τέσσερις μέρες που έδωσαν νέους ήρωες. Η χούντα πνίγει στο αίμα την εξέγερση των φοιτητών και των άλλων δημοκρατών πολιτών που είχαν συγκεντρωθεί στο Πολυτεχνείο, αλλά το αίμα αυτό γίνεται το εύφορο έδαφος, που θα δώσει καρπούς. Η λαϊκή φωνή υψώνεται στα ουράνια. Η θυσία της νεολαίας χαρίζει την απαλλαγή από το τυραννικό καθεστώς και προσφέρει ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον.

Ελευθερία, δημοκρατία, αξιοκρατία: στόχοι των θυσιών της νεολαίας του Πολυτεχνείου αλλά και στόχοι όλων των λαϊκών αγώνων της οικουμένης, που εκφράζονται μέσα από το διαχρονικό σύνθημα "ΨΩΜΙ - ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ"

Αγγελική Δήμου
Επικοινωνείτε με την συγγραφέα
E-mail: a.dimou-penz@rogers.com