ο Ελληνισμός Since 1996  της Διασποράς
...αλλά ο Οδυσσέας ποθεί ακόμη και καπνό μονάχα της πατρίδας του να δει να πετιέται προς τ' απάνω κι ας πεθάνει... (Οδύσσεια, α, στ. 57 κ.π.)
   
(Μιλάτε Word) : ΙV.    Χώρος στη μνήμη του υπολογιστή όπου μπορούμε να προσθέσουμε (με το copy ή cut, βλ. κεφάλαιο μενού Edit, Βιβλίο 1 – «Μιλάτε Word») κείμενο ή γραφικά για χρήση σε άλλο σημείο του εγγράφου, ή άλλο έγγραφο"> Next PAGE
               
Ιάκωβος Γαριβάλδης

diasporic
literature spot
Λογοτεχνία της διασποράς

Ιάκωβος Γαριβάλδης
               
Ιάκωβος Γαριβάλδης:
"Αγγελιοφόρος ΙΙ" της Έρμας Βασιλείου

Μέσα σ' έναν κόσμο γεμάτο βία απ' όλες τις πλευρές του νοητού και ανόητου, σ' έναν κόσμο γεμάτο αδικία σ' όλα τα φάσματα της επιβίωσης, έναν κόσμο γεμάτο συμφέρον και υπεροψία που σπάζει κόκαλα, έρχεται μια αγγελιοφόρος περπατώντας αγέρωχα με το δικό της ιδιαίτερο ρυθμό ή ακόμη ξεπετώντας μέσα από ένα όνειρο να σαγηνεύσει, να συγκινήσει, να μεταδώσει λόγο, να φωτίσει το δρόμο τα βράδια που μόνοι ακροβατούμε στις ψυχολογικές μας ακαταστασίες. Ένας ποιητής που έρχεται ν' αποθέσει τα λάφυρα των ενδόμυχων κόπων του μπρος στα πόδια του αναγνώστη. Έρχεται ο ποιητής με ειλικρίνεια κρατώντας ως πρώτο λάβαρο την αλήθεια ν' αλλάξει τα δεδομένα, να διασαλέψει τα κατεστημένα και τις παραδόσεις για ν' ακουστεί στο κοινό που, με τ' αυτιά τεντωμένα, με τα χέρια σφιγμένα και τη σκέψη αναστατωμένη, την περιμένει.
Η Έρμα θα πει:

Στης βιοπάλης το γιατί
σ' ένα αγγείο ενός χημείου
μαζί με τ' άλλα
κονιορτός και φούμαρα
ανοιχτά τα πεπρωμένα
αγκαλιάσματα των εντόμων
χρωματιστά με το χρώμα της ευδαιμονίας
του χρόνου

Κάποιος ίσως σκεφτεί ότι μας λέει πολλά, ότι είναι πληθωρική στην έκφραση και δημιουργικότητα η Έρμα. Κάποιος ίσως σκεφτεί ότι δεν αφήνει χρόνο για σκέψη, για αφομοίωση, για ταύτιση του αναγνώστη με τον συγγραφέα εφόσον σε ρουφάει το κείμενο να το διαβάσεις όσο πιο γρήγορα μπορείς. Αλλά η αφθονία βαίνει να σε περάσει απ' όλα τα στάδια. Από τη γέννηση στην εφηβεία, στις εμπειρίες και ευαισθησίες των πρωτολείων, στα φαινόμενα του πολέμου, στους δικούς της ήρωες στους οποίους εμπιστεύεται τα πάντα και που μαρκάρισαν δίκαια των αδίκων τη ζωή της, σ' αυτούς που την ανάγκασαν να εκφραστεί.
Η Έρμα θα πει:

Εισβάλετε αν θέλετε
σε τούτο το πεδίο των λέξεων
ό,τι συλήσατε, ό,τι αφαιρέσατε
ας είναι για να μείνει ανέπαφο...

Η Αγγελιοφόρος είναι μια κίνηση ή ένα σκηνικό που αποδίδει την άλλη διάσταση στην πραγματικότητα, την άλλη διάσταση στον πόνο, μια καθαρά αγνή, στεντόρεια και απεριόριστα ειλικρινή όψη στο τι σημαίνουν όλ' αυτά που συμβαίνουν γύρω. Τι μπορεί να σημαίνουν, τι μπορεί ν' αντλήσει ο ανθρώπινος νους, κι ακόμη ποια θα είναι η πληρωμή του όταν τον πολιτισμό αγνοήσει.
Η Έρμα θα πει:

Με στείλανε σταλμένη
κι όπως το λέει μια γραία γραικιά
"Ο πεμπάμενος ούτε δέρνεται ούτε σκοτώνεται"

Ο ποιητής είναι πάντα γεμάτος ερωτήματα, μα και σχεδόν ποτέ δεν δίνει λύσεις, διότι πολλές φορές λύσεις δεν υπάρχουν, υπάρχει όμως το μοίρασμα του πόνου, το μοίρασμα της σκέψης που ηρεμίζει και καγχάζει μπρος στην εξαθλίωση της ζωής και του θανάτου, εξιλεώνει εκεί ακριβώς όπου τρομάζει. Ποίηση είναι η ανάγκη που νιώθει η συνείδηση να δοξαστεί η αρετή και το κάλλος. Πιστή, λοιπόν η συγγραφέας, στην απάντηση της Κικής Δημουλά για την χροιά της Ποίησης...
Η Έρμα θα πει:

Η Ποίηση γίνεται και γνωμικός λόγος
ο γνωμικός ο λόγος
δεν είναι πάντα ποίηση
αυτό είναι το μυστικό της ποίησης
να περιέχεται
εκεί που δεν μπορούν τα άλλα
να σφετερίζονται
την απόκτησή της

Έτσι και η αγγελιοφόρος του σήμερα ιριδίζοντας, όπως το κορμί της διασχίζει το άπειρο αποκτώντας όλο και νέα σημάδια που μαρτυρούν την διέλευσή της από τον κλίβανο του πνευματικού και φυσικού περίγυρου, έρχεται προσκομίζοντας βιοτικά και απολυτρωτικά μαντάτα.
Η Έρμα θα πει:

Στην οδό της Απόφασης
Από τη μια το σπίτι μιας ιέρειας
της νύχτας
κι από την άλλη μιας καλόγριας
τις χωρίζει ένας δρόμος
αλλιώς
κι οι δυο ακούν την ίδια καμπάνα
την ίδια ώρα...

Για μια γεύση της παράστασης ενός έργου σαν την Αγγελιοφόρο και ειδικότερα στο βιβλίο με τίτλο "Τα ποιητικά αίτια του Έψιλον", ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Φλίντερς Μιχάλης Τσιανίκας διεισδύει στα εσωτερικά κιτάπια της δημιουργικότητας της συγγραφέα στην ανάλυση που κάνει στο περιοδικό "Ο Λόγος" τεύχος 17, σελ.13 και λέει: "...τελειώνοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη δημιουργική ανέλιξη της Βασιλείου, από την αρχή, σαν σε όνειρο (εξ ου και το όνειρο στο "Νέο Κόσμο", σελίδα 6, έκδοση 13 Οκτ. 2005), σαν σε θολωμένο βυθό (εξ ου και η παραδοχή της συγγραφέα πως "δεν έμαθα να γράφω" υπονοώντας πως δεν ξέρω τι υπάρχει στο βυθό της σκέψης μου...) σαν σε πρωτόγονη σεισμολογία, αρχίζουν να σαλεύουν μέσα της όλα. Ο κόσμος ακόμη είναι άγουρος, η τάξη μια μεγάλη αταξία. Εδώ το λυρικό τραγούδι ακούγεται, αλλά διακόπτεται από μουσικές ανοίκειες, βγαλμένες από άλλες προϊστορίες, από άλλα χώματα (δηλ. είναι τα χώματα όλων των πατρίδων που τη φιλοξένησαν), από άλλα μουσικά όργανα... (δηλ. τα όργανα της μούσας της)"
Η Έρμα απευθυνόμενη στη Μελβούρνη θα πει:

...πόλη του στίχου μου
το χώμα σου το περιμένω
σαν βροχή ψιλή μου το αλέθεις
κι υπομένω...
σαν ψηλή κυρία στ' άσπρα
στ' άλογο
με χαίτη με χάλκινες
νότες, μ' ακούς να το λέω
ήχε μου
στίχε μου...

Πώς την Έρμα θα γνωρίσουμε...

Δεν την καταλαβαίνεις με την πρώτη ματιά την Έρμα. Στην πραγματικότητα δεν την καταλαβαίνεις ούτε με τη δεύτερη, ούτε με την τρίτη. Ούτε κι αν την επισκεφτείς στο σπίτι της, και δεις εκείνο τον τοίχο τον γεμάτο από πτυχία. Για τούτο και λίγοι θα έχουν την υπομονή να την μετρήσουν σωστά. Άραγε είναι το βάθος της τόσο πολύπλοκο, τόσο ανεξερεύνητο που σε κάνει να θέλεις να παραδεχτείς ότι βγήκες κάπου, ότι κατάλαβες μια κάποια πτυχή της ενδόμυχης φύσης της; Και όμως είναι απλό, διάβασέ την (στον επίλογο):
Η Έρμα θα πει:

Κι αν λες πως είμαι στους αντίποδες
τότε με είδες απ' εκεί που με μετρήσαν κι άλλοι...
Και προς το Θεό, ή ίσως προς τη θρησκεία η Έρμα θα πει:

Να μου το πεις μια μέρα
πως η μέρα μου στην πάλη
ήτανε πιο δυνατή
από τη μέρα μου στο μοναστήρι
κι ας σ' αρνήθηκα στην πάλη όταν με νικούσε
η απουσία σου.
Να μου πεις μια μέρα
Πλάστη

Αυτό σημαίνει ποιητής, αυτό που φέρνει η Αγγελιοφόρος πριν ανοίξεις το φάκελο και δίχως να διαβάσεις για τον αποστολέα. Η προσμονή του μηνύματος που θ' αλλάξει τη ζωή σου είναι αρκετή να λάβει την πρώτη θέση μέσα σου και να σου στήσει τρελό χορό σε αναπάντητα ερωτήματα. Αλλά δεν είμαστε πάντα αυτό που φαινόμαστε στους άλλους ότι είμαστε.
Η Έρμα θα πει:

Δεν ανήκω σε κανέναν
σε τίποτε
παρά στα γράμματα
στις ευθύνες μου
και σ' ένα μακρινό προσκύνημα

Ο τρόπος απόδοσης των έξι βιβλίων του τόμου ΙΙ είναι κυρίως ελεύθερος, ο λόγος έμμεσα ενεστωτικός, "Αθησαύριστος", στο "Άνθος της Αρμονίας" δοσμένος, γνωμικός, χειμαρρώδης, εξαιρετικά συγκινησιακός, πατριωτικός, κοινολεκτικά ευρύτατος, διαλεκτικά πολύμορφος, αυτοβιογραφικός, σίγουρα γλωσσογραφικός, με διάχυτη λεξοπλασία και φάσματα που ξαφνιάζουν. Όπως ξαφνιάζει ο γνωμικός της λόγος για την βαθύτητα αλλά και την απλότητα με την οποία τον εκφράζει. Εδώ παρουσιάζεται ο άνθρωπος που ακόμα κι όταν θελήσει να διδάξει θα σεβαστεί τη θέση του αναγνώστη και δεν θα το κάνει από τη θέση μιας γκουρού της διανόησης.

Έτσι συζητεί με τον αναγνώστη, διαπραγματεύεται και κρατάει μια στάση μαχητικής πραότητας. Σου μαθαίνει μέσα από μια ευφορία, χωρίς να στέκεται στο βάθρο, κρατάει ωστόσο το σκήπτρο της σοφίας της. Είναι οξύμωρο αυτό. Ωστόσο, ο ρόλος της συγγραφέα παρουσιάζεται ουμανιστικός και οικουμενικός, συνάμα μαχητικός λόγω των εμπειριών της ζωής της αλλά και της κρίσης της η οποία δεν της επιτρέπει να θέσει καμία άλλη προτεραιότητα πάνω από την αναζήτηση, την επιδίωξη, την επισφράγιση και την υποστήριξη της αλήθειας. Σε τελευταία ανάλυση, ο παραλαβών έχει το λόγο να δεχτεί, και δεν πιέζεται να το κάνει.
Η Έρμα θα πει:

Η θάλασσα έχει ώρα που κοιμήθηκε
εμείς
ακόμα το φιστίκι μασουλάμε
στο μώλο
εσύ από τη Μαριούπολη
κι εγώ από παντού...

Αυτοί που βρίσκονται παντού και όλο φεύγουν βιαστικά γιατί ήλθαν για μια παράδοση που θα χρειαστούν χρόνο οι άλλοι να μελετήσουν, στην ποίηση έχουν την πρωτοκαθεδρία. Δεν ήλθαν για τον εαυτό τους, δεν ήλθαν για ν' ανήκουν σε ομάδες, ούτε ακόμα και σε άτομα ανήκουν, για το μήνυμα που φέρνουν ήλθαν. Και φαίνεται αυτό μέσα από την ίδια τη ζωή της. Οι σχέσεις της με τους γύρω της έχουν να δείξουν αυτό το πέρασμα. Είναι "Φευγάτη των κυμάτων", λέει σε ένα ποίημα της. Σαν να μας λέει, ο καιρός που μου απομένει είναι λίγος, δεν έχω καιρό για αδυναμίες. Σαν να βλέπει το σκοτάδι στο βάθος του φωτός. Και είναι φυσικό αυτό και το περιμένει κανείς από ένα ελεύθερο πνεύμα που δεν είχε ποτέ ανάγκη να γαντζωθεί από πουθενά για να επιβιώσει.
Η Έρμα θα πει:

Στη Χάλκη
να μ' αφήσεις να κοιτάζω τη θάλασσα
αδιάκοπα
έχει ένα χρώμα που φοβίζει...
φοβήθηκα στη Χάλκη
μήπως χάσω την αγάπη των θεών
και του θεού μου
γιατί είμ' απλά
η φευγάτη των κυμάτων...

Όποιος γευτεί τα λόγια που δεν κρύβονται πίσω από τις λέξεις, θ' αντιληφθεί όχι μόνον την καταγωγή της, όχι μόνον τον εσωτερικό της κόσμο, όχι μόνον την ιστορία μιας ζωής γεμάτης περιστατικά αλλά και τις προσδοκίες της, τα αισθήματά της που φαινομενικά στοχεύουν μέσα από τη φιλαρέσκεια την αξιολόγηση της αρτιέπειας στον εσωτερικό κόσμο του ίδιου του αναγνώστη. Εκεί όμως είναι η θέση του ποιητή. Εκεί είναι αυτό που δεν διδάσκεται. Άραγε είναι γι' αυτό που μας λέει πως δεν διδάσκεται? ο ποιητής ο δοσμένος στον αγώνα αντίστασης στην κοινωνική τάση σηψαιμίας και αυτοκαταστροφής. Ο ποιητής που πάνω απ' όλα είναι πολίτης της γης κι ακόλουθος της θρησκείας της αλήθειας.
Η Έρμα θα πει:

Εσταυροκεφαλίστηκα,
διπλά τριπλά σταυρό ελεημοσύνης
τα πόδια μου δεν ξέρω ποια είν' απ' όλα...

Σας συνιστώ την Αγγελιοφόρο ολάκερη και στους δύο τόμους ανεπιφύλακτα, σας την προτείνω ανεπηρέαστα, σας υπόσχομαι διεύρυνση του πεδίου ορατότητας όταν ανοίξετε το φάκελο και το μήνυμα διαβάσετε... Του πεδίου που περνάει μέσα από τα πελώρια μάτια ενός ολοστρόγγυλου προσώπου. Εσείς που κλάψατε μπορείτε να συνεχίσετε να κλαίτε με την άτακτη τάξη αυτού του δόλιου άδικου καθώς το βιβλίο διαβάζετε. Σας προειδοποιώ όμως πως εμένα μου πήρε μια μέρα να κατανοήσω μια σελίδα.
Η Έρμα θα πει:

Μην τα παίρνεις εύκολα τα λόγια
μην τα κάνεις τέχνη
με ψύλλου πήδημα
όλα γίνανε τέχνη τώρα
με ψύλλου πετάλωμα
ακόμα και την τέχνη περιπαίζουν.

Αυτοί που έγραψαν στην αρχαία Αθήνα και ορκίστηκαν στο: "ού καταισχυνώ τά όπλα ούδ' εγκαταλείψω τόν παραστάτην, ώ άν στοιχώ, αμυνώ καί υπέρ ιερών καί οσίων καί μόνος καί μετά πολλών καί τήν πατρίδα ούκ ελλάτω παραδώσω πλείω δέ καί αρείω όσης άν παραδέξομαι,", αυτοί δεν σταμάτησαν να ζουν και σήμερα όμως με την πένα πολεμούν και με τα λευκόμαυρα μέσα μεταδίδουν.

Ιάκωβος Γαριβάλδης
παρουσίαση (22 Οκτωβρίου 2005)




The LAND of GODS Since October 1996
Oakville Ontario, Canada