Από τη μακρινή Αυστραλία μας έρχεται ένας ούριος δημιουργικός άνεμος πολιτισμού. Η ελληνική παροικία της Αυστραλίας εξελίσσεται σ' ένα αξιόλογο πνευματικό, πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και επιχειρηματικό κέντρο του απόδημου ελληνισμού. Και επιβεβαίωση αποτελεί και η επικολυρική ποίηση «'74 υπό σκιάν» του Ιάκωβου Γαριβάλδη, Προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων Αυστραλίας.

Η κυπριακή τραγωδία δεν άφησε ασυγκίνητο τον απόδημο ελληνισμό. Μούσα του ποιητή, το μεγαλείο της «ανυπόστατης» κυπριακής ψυχής. Αυτή θα χρησιμεύσει ως έμπνευση στον ποιητή για τη θεατή, αλλά και την αθέατη πλευρά του θεάτρου της εισβολής του Αττίλα:

Ω ανυπότακτη ψυχή της σκλαβωμένης γης μας
δόξας αστείρευτη πηγή και αθανάτου φήμης
έδαφος ερυθρόβρεχτο, σκιά ηρώων νέων
δώσε μου απ' το κάλλος σου και το δικό σου πείσμα
γιατί οι μεγάλοι στόχοι μας θέλουν μεγάλες σκέψεις.

Και «ανυπότακτη ψυχή» δεν είναι παρά η ψυχή των ανώνυμων και μάλιστα εθελοντών στην απέλπιδα προάσπιση της αμόλυντης ιστορικά κυπριακής γης. Τα επιτελικά γραφεία αγνοούνται από τον ποιητή. Το ανοχύρωτο νησί της Αφροδίτης, χωρίς συμμάχους, με τριτοκοσμικές αντιλήψεις και θέσεις και χωρίς στρατιωτική προετοιμασία, αλλά με στρατιωτικά πραξικοπήματα Ελλάδας και Κύπρου, μόνο συναισθήματα οργισμένης θλίψης πλημμυρίζουν τον ποιητή.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚA [Επεξεργασία] Διακρίσεις Έλαβε τουλάχιστον δέκα βραβεία λογοτεχνικής μορφής από Αμερική, Αυστραλία και Ελλάδα για έργα του στη λογοτεχνία. Διακηρύχθηκε επίτιμο μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Ελευθερίας της Αθήνας το 1997 για την προσφορά του στη λογοτεχνία στην Αυστραλία. Έλαβε το βραβείο Γραμμάτων από τον Οργανισμό Χελλένικ της Μελβούρνης το 1998 για το βιβλίο του «74 Υπό Σκιάν» και την προσφορά του στη λογοτεχνία, πρώτο βραβείο διηγήματος στον Παν-Αυστραλιανό λογοτεχνικό διαγωνισμό της Ελληνικής Κοινότητας Σύδνεϋ το 2001, βραβείο από το Αριστοτέλειο Ίδρυμα της Κύπρου το 2005 για την προσφορά του στην ομογένεια και τη λογοτεχνία, το ετήσιο βραβείο επ’ ονόματι Meritorious Service to the Community από τον Κυβερνήτη κ. De Kretser το 2009. Το 2010 το τεύχος 23 του λογοτεχνικού περιοδικού «Ο Λόγος» αφιερώθηκε στην προσφορά του στη λογοτεχνία και στα γράμματα. Οργανισμοί στα συμβούλια των οποίων υπηρέτησε και βοήθησε ήταν οι εξής: Σύνδεσμος Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων Αυστραλίας Ελληνο-Αυστραλιανός Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ένωση Θεσσαλονικέων «Ο Λευκός Πύργος» Μελβούρνης Ελληνο-Αυστραλιανή Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων των Πέντε Ηπείρων Οργανισμός Χελλένικ Μελβούρνης Αυστραλο-Ελληνικό Ιστορικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα Εταιρεία Αρχαίων Ελληνικών Μελετών Αυστραλίας Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού Σύλλογος Εκπαιδευτικών Νεοελληνικών Βικτωρίας Συμβούλιο Ελληνικού Πολιτισμού Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης [Επεξεργασία] Βιβλία του Δίγλωσση Ποιητική συλλογή με τίτλο «Γνωριμίες» το 1983 Ανθολογία βραβευμένων διηγημάτων με τίτλο «Εμείς», του βιβλιοπωλείου «Θεμέλιο» του Συδνευ 1988 Ανθολογία Έργα Ελλήνων Λογοτεχνών Μελβούρνης, εκδόσεις ΕΛΙΚΙΑ 1991 Επικό Πεζοτράγουδο με τίτλο «74 υπό σκιάν» εκδόσεις Ναυτίλος 1998 Τεχνικό βιβλίο πληροφορικής στην Ελληνική με τίτλο «Μιλάτε Word» εκδόσεις Ναυτίλος 2007 Τεχνικό εγχειρίδιο πληροφορικής στην Ελληνική με τίτλο «Βοηθήματα της Εφαρμογής Word» Ναυτίλος 2007 Τεχνικό βιβλίο πληροφορικής με τίτλο «Εισαγωγή στο Ίντερνετ» 2008 Τεχνικό βιβλίο πληροφορικής με τίτλο «Μιλάτε Excel» 2008

Ένας ανώνυμος και απλός ελλαδίτης, παντρεμένος με κυπρία, που ζει στην Κύπρο, είναι ο κεντρικός ήρωας.

Συμβολίζει στο πρόσωπό του την εθνική έξαρση και ενότητα των ελλαδιτών στην υπόθεση της Κύπρου:

Ήρθαμε για κατάταξη, δώστε μας οδηγίες .................. είπ' ο Μιχάλης νιώθοντας τη ζεστασιά που βρήκε, αφήνοντας τα μέρη του ήρθε σε άλλους τόπους, γρήγορα να επανδρωθεί και να επανορθώσει, απλώνοντας το χέρι του στην πόρτα του θανάτου.
Η δική μας ξενία παρτίδα με τη δική μας πατρίδα;

Η αμφισβήτηση της άδολης και αυθόρμητης προσφοράς του ελλαδίτη, απόηχος δυσπιστίας και καχυποψίας προς τους ελλαδίτες υποχωρεί μπροστά στην αδάμαστη θέλησή του να πολεμήσει τον εισβολέα στα ιερά χώματα της Κύπρου:

Εγώ που ήρθα ως εδώ, ήρθα γιατί το θέλω
πατρίδες δεν ξεγράφουμε σε τούτη τη γενιά μας .

Οι εικόνες της φρίκης από τους εισβολείς του Αττίλα περιγράφονται με τρόπο απλό για ν' αποδώσουν τη δραματικότητα των στρατιωτικών επιχειρήσεων:

Φτάνοντας είδε τραύματα που δεν τα βάζει ο νους του
ακούει λαλιές, ακούει φωνές, ακούει κραυγές και κρότους
έρχονται όλα από τη γη, όχι τον κάτω κόσμο
κι όλους αργά ή γρήγορα θέλουν να τους παστρέψουν.

Κατόπιν αρχίζει η υποχώρηση, η φυγή, η προσφυγιά και οι αγνοούμενοι σε ρεαλιστικές εικόνες. Στην εφιαλτική σκέψη της γυναίκας του αγνοούμενου άνδρα της πηγαινοέρχεται το οδυνηρό ερώτημα:

Μήνες η κάθε σκέψη της, όλο και πιο μακριά της
τον έπαιρνε, τον έχανε, τον πήγαινε στο μνήμα,
χωρίς αυτή πια να μπορεί να τονε συγκρατήσει
όπως κρατεί τη λευτεριά για φυλαχτό στο στρώμα.

Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1824 - 1879) θυμίζει η επικολυρική ποίηση του «'74 υπό σκιάν». Θυμίζει, αλλά είναι εντελώς διαφορετική. Δε συναντάμε εδώ το στόμφο, τη ρητορεία και τη χειμαρρώδη βιομηχανική λεξιθηρία του βάρδου της ελληνικής ποίησης, που συνέδεσε την επτανησιακή σχολή με την αθηναϊκή πάνω στην ανάσταση του γένους του '21. Ούτε από την άποψη της μορφής της ομοιοκαταληξίας του δεκαπεντασύλλαβου ή μετρικά του τονισμού της τέταρτης συλλαβής και της τομής της έκτης. Ούτε ακόμη τη ρομαντική εξιδανίκευση των ηρώων, υπερβάλλοντας την ανθρώπινη φύση της μη συνύπαρξης του φόβου και της τόλμης.

Η μουσικότητα στην επικολυρική ποίηση του Ιάκωβου Γαριβάλδη βρίσκεται στον τονισμό των λέξεων του στίχου πάνω σε μουσική κλίμακα, που ενισχύει η ακριβής περιγραφή και η λιτή αφήγηση σε συνδυασμό με την ανατομία των ηρωικών πράξεων, την ανάδειξη των αξιών και τον ενοραματικό στοχασμό. Και ο λόγος ελληνικός, καθαρός, αμόλυντος και ανεπηρέαστος από την αγγλική γλώσσα της Αυστραλίας. Και μάλιστα παρεμβάλλεται στους διάλογους η γλυκόλαλη κυπριακή διάλεκτος.

Η «'74 υπό σκιάν» επικολυρική ποίηση αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό για την ελληνική παροικία της Αυστραλίας και γενικότερα του Απόδημου Ελληνισμού.

Γεράσιμος Καζάνας
Αθήνα

ΚΡΙΤΙΚΗ στο ΒΙΒΛΙΟ 74 υπό σκιάν... του Θύμιου Χαραλαμπόπουλου

...Ο κάθε άνθρωπος, ή μάλλον, ο άνθρωπος που επιμένει να ξυπνά το πρωί και να μπερδεύεται στα πόδια μιας καινούργιας μέρας, όσο δεν το παίρνει απόφαση να μένει κλεισμένος στο καβούκι του, ή να κρατά στάση παθητικής ουδετερότητας αντίκρυ στο γύρω κόσμο, τον ίδιο κόσμο, που μέσα του και ο ίδιος περιφέρεται, έχει χρέος ν' αγωνίζεται κόντρα στα στραβά και στ' ανάποδα της κάθε εποχής. Περισσότερο χρέος έχουν οι ποιητές, λογοτέχνες και οι καλλιτέχνες - με μικρά ή μεγάλα ονόματα - ν' αγωνίζονται για ν' αλλάξει η ζωή προς το καλύτερο για να γίνει η ανθρωπότητα - αυτή εδώ η απάνθρωπη ανθρωπότητα - όχι, βέβαια, παράδεισος, αλλά λιγότερο κόλαση.

Ένας απ' αυτούς είναι και ο Ιάκωβος Γαριβάλδης. Στο πεζοτράγουδό του «'74 υπό σκιάν», ο ποιητής συνθέτει έναν πίνακα λεβεντιάς του Έλληνα και τα σπάνια ιδανικά του. Συναισθήματα που πρέπει ο κάθε άνθρωπος να κουβαλά μέσα του.

Σχεδόν όλο το έργο αποτελεί κραυγή διαμαρτυρίας κατά του ισχυρότερου, που αν και το δίκιο δεν είναι με το μέρος του, εν τούτοις, επικρατεί, συντρίβοντας τους άλλους, τον άνθρωπο γενικά.

Μέσα σ' αυτό το έργο ο συγγραφέας παρουσιάζει ρεαλιστικές εικόνες, που είναι γεμάτες ανθρωπιά και συγκινούν ιδιαίτερα. Η επιχειρηματολογία, με την οποία δημιουργεί στον αναγνώστη τον αποτροπιασμό για τον πόλεμο, δείχνει πως ο ποιητής έχει την ικανότητα να χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό του ταλέντο για αντιπολεμικό κήρυγμα. Επίσης, τα φραστικά μέσα που χρησιμοποιεί, ανταποκρίνονται στα ευγενικά αισθήματα που εκφράζουν.

Πολλές φορές οι ερωτήσεις είναι καυτές και σε ...τσουρουφλίζουν, ενώ οι απαντήσεις δίνονται μόνες τους, φυσικά και αβίαστα… Στους στίχους αυτούς φαίνεται η απλότητα, η επιγραμματικότητα των νοημάτων, αλλά και η μεγάλη αγάπη για την πατρίδα, που προκαλούν δέος. Επίσης, οι στίχοι αυτοί συμβολίζουν τη μεγαλοσύνη και την αγάπη του Έλληνα για τη λευτεριά της πατρίδας του.

Το ύφος είναι στρωτό, απλό και λιτό, με ζωντάνια και παραστατικότητα, χωρίς παραγεμίσματα. Είναι κρουστό, καλόδετο και καλοζυγισμένο, μας κεντρίζει την ψυχή και φουντώνει τους χυμούς της μέσα μας.

Ο ποιητής «κολυμπάει» μέσα σε μια καθαρότητα αίσθησης - όποιας χροιάς αίσθησης - που του γίνεται το ασφαλέστερο κριτήριο, ένα σπάνιο αισθητήριο. Ζυγίζει όλα τα πράγματα, τα γεγονότα, τις καταστάσεις, τα φερσίματα του κεντρικού ήρωα του Μιχάλη, καθώς και των γύρω του.

Εκφράζεται απλά, χωρίς φτιασίδια, κι έχει όψη άφοβη, λεύτερη και ο λόγος του είναι ζωντανός, ρωμαλέος, ιδιότυπος, πολλές φορές μαχητικός και αληθολόγος. Όλο το έργο βγαίνει σε μια αρμονία, σε μια πανέμορφη λαλιά του λαού μας, ενώ η κυπριακή τοπολαλιά, που παρουσιάζεται κάπου - κάπου, είναι πάρα πολύ πετυχημένη.

Ο Ιάκωβος Γαριβάλδης, πολλές φορές, κατορθώνει να δώσει, με ακρίβεια και μεγάλη ποιητική τέχνη, τις ψυχολογικές μεταπτώσεις και διαθέσεις, που δημιουργεί ο πόλεμος, όχι μόνο στον κεντρικό ήρωα το Μιχάλη, αλλά και γενικά στον άνθρωπο.

Όταν μελετήσεις, με προσοχή, το «'74 υπό σκιάν», στο τέλος θα μείνεις σιωπηλός και ευλαβικός. Συμφωνείς με όλα όσα διάβασες. Συμφωνείς πως όλα όσα είναι γραμμένα στις σελίδες του, πως είναι ένα σάλπισμα πάλης και αγώνα για την πραγματοποίηση των πιο ευγενικών ανθρώπινων ιδανικών. Συμφωνείς πως ο ποιητής διατυπώνει την απόφαση της πάλης, της θυσίας που είναι επιταγή των αιώνων, αιώνιο αίτημα της ανθρωπότητας. Επιταγή ηρώων που έπεσαν για το δίκιο και τη λευτεριά.

Θύμιος Χαραλαμπόπουλος
Μελβούρνη
1998