"Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ (γράφει ο Δημήτρης Φωτιάδης): 'Οταν απότυχε
η επανάσταση του 1770, τα Ορλοφικά καθώς ονομάστηκαν, οι Τούρκοι
ανελέητα έσφαζαν τον άμαχο πληθυσμό. Ανάμεσα σε όσους έφευγαν για
να γλιτώσουν είταν και η μάνα του Θόδωρου Κολοκοτρώνη. Αν και
ετοιμόγεννη ροβόλησε, με το άλλο πλήθος, στη Μεσσηνία κι' έπειτα πήρε
το δρόμο ν' ανέβει στο Ραμοβούνι.Την έπιασαν οι πόνοι, ξάπλωσε κάτω
από δέντρο κι' έφερε στον κόσμο ένα αγόρι. 'Οταν πήγαν τα συγχαρήκια
στον παπού του, τον Γιάννη Κολοκοτρώνη, πως απόχτησε αρσενικό εγγόνι,
αντί να χαρεί κούνησε θλιβερά το κεφάλι του και είπε:
-Αυτό το παιδί, αν λάχει και γλιτώσουμε τώρα από το Τούρκικο μαχαίρι, θα
μεγαλώσει, θα παντρευτεί, θα κάνει παιδιά κι' εγγόνια, μα ένα δε θα δουν ούτε
αυτός ούτε κι' εκείνα, τη λευτεριά μας.
Η άραχλη όμως πρόρηρή του δε βγήκε σωστή. 'Επειτα από πενήντα χρόνια το
παιδί που γεννήθηκε την ώρα της φυγής, θα μπει νικητής και τροπαιούχος στην
Τροπολιτσά, στρατάρχης του Εικοσιένα. Και ύστερα, το 1822, θα σταθεί ο
οργανωτής της πιο αποφασιστικής νίκης της Επανάστασης στα Δερβενάκια.
Τρεις υπήρξαν οι εξέχουσες στρατιωτικές στην ξηρά φυσιογνωμίες του μεγάλου
εθνεγερτικού αγώνα: Ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος. Οι δυο
τελευταίοι βρήκαν τραγικό θάνατο. Μα κι' ο Κολοκοτρώνης παραλίγο γλίτωσε τη
λαιμιτόμο. Σώθηκε από την έξοχη στάση δυο δικαστών, που θα παραμείνουν αιώνιο
καύχημα της Δικαιοσύνης του τόπου μας: Του Πολυζωίδη και του Τερτσέτη. Οι νέοι
καταχτητές, οι Βαυαροί, γύρευαν να χτυπήσουν στο πρόσωπό του κάθε εθνική
παρόρμηση του λαού μας. Ο Ν. Δραγούμης στις "Ιστορικές αναμνήσεις" του
γράφει, πως τον παρουσίαζαν ως ο "Βελζεβούλ και άλλον Κύκλωπα μονόφθαλμον".
Τα Απομνημονεύματα που ο Κολοκοτρώνης υπαγόρευσε στον Γ. Τερτσέτη,
ξεχωρίζουν κειμήλιο λόγου, πατριωτισμού, παρατηρητικότητας, απλότητας,
ζωντάνιας και αγνής λαϊκής θυμοσοφίας. ....'Οσοι για πρώτη φορά θα
διαβάσουν τα Απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη είμαι βέβαιος πως θ'
αναγαλιάσει η σκέψη τους, καθώς καλύτερα θα νοιώσουν τις ρίζες της
παράδοσής τους.".
Δημήτρης Φωτιάδης