Εχουν περάσει πάνω από εκατόν τριάντα χρόνια από τότε που οι πρώτοι έλληνες μετανάστες πάτησαν το πόδι τους στην Αμερική, την επονομαζόμενη «Γη της Επαγγελίας». Τα πρώτα εκείνα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα. Οι Ελληνες δεν είχαν να υπερνικήσουν μόνο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν παντού οι μετανάστες αλλά και έναν άλλο εχθρό, τον ρατσισμό. Τα εστιατόρια της Βοστώνης, ως και το 1910, έφεραν επιγραφές στις πόρτες τους που έγραφαν «Νο rats, no Greeks», δηλαδή «Ελληνες και αρουραίοι δεν είναι ευπρόσδεκτοι». Η ιθύνουσα αγγλοσαξονική τάξη εκείνης της εποχής δεν είχε κάτι ειδικά με τους Ελληνες, αλλά η ξενοφοβία είχε ως στόχο συλλήβδην όλους τους νέους μετανάστες από την Ιταλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα και αλλού. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι: τα όνειρα των ελλήνων μεταναστών βρήκαν μια θέση στον αμερικανικό ήλιο και η σκληρή δουλειά τους επένδυσε τα όνειρα αυτά με χρήμα και κοινωνική αναγνώριση.

Ντίνος Σιώτης

Το βιβλίο της Ελένης Παπανικόλα Ενα φυλακτό ελληνικού χώματος ρίχνει φως στο πώς οι Ελληνες της Αμερικής κράτησαν μέσα τους την Ελλάδα, από τα ορυχεία της Δύσης και τα πιατάδικα της Νέας Υόρκης ή του Σικάγου ως τους σφουγγαράδες της Φλόριδας και τους παπουτσήδες ή τις πουκαμισούδες της Μασαχουσέτης. Ακόμη εξετάζεται η επιρροή που άσκησαν οι Ελληνες στην Αμερική, καθώς και το κατά πόσον επηρεάστηκαν οι ίδιοι από τη νέα τους πατρίδα. Το βιβλίο, που βασίζεται σε εξαντλητική έρευνα της συγγραφέως, χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος, «Αρχαία έθιμα και χαμένα μεγαλεία», με έξι κεφάλαια, εξετάζει τα πράγματα που έμειναν πίσω και που τροφοδότησαν το αμερικανικό όνειρο, δηλαδή την πολιτιστική και θρησκευτική αρματωσιά που κουβάλησαν μαζί τους οι πρώτοι μετανάστες. Πρόκειται για ένα σύντομο μάθημα πατριδογνωσίας, διότι το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο στους Ελληνες αλλά και στους Αμερικανούς. Το δεύτερο μέρος, «Υπηκοότητα και εξορία», με δεκαπέντε κεφάλαια, αναφέρεται στα πρώτα βήματα των μεταναστών, στο ταξίδι προς το άγνωστο, στην εγκατάσταση, τότε που άφηναν τα καράβια με τις ψείρες που τους έφερναν στη Νέα Υόρκη και έβγαιναν οι νέοι μετανάστες να γυαλίσουν παπούτσια, να πλύνουν πιάτα, να πουλήσουν λουλούδια, ώσπου να καταλήξουν στις δυτικές Πολιτείες, όπου χιλιάδες από αυτούς εργάστηκαν στην κατασκευή του σιδηρόδρομου. Εκείνες οι πρώτες γενιές μεταναστών δεν είχαν σκοπό να επαναπατριστούν. Οταν αποφάσιζαν να παντρευτούν, οι άνδρες έσπευδαν στο χωριό τους - η νύφη ήταν έτοιμη και συνήθως πάμφτωχη. Πολλοί μάλιστα δεν έφερναν τις οικογένειές τους στην Αμερική αλλά έστελναν λεφτά για τη συντήρησή τους στην πατρίδα. Το τρίτο μέρος, «Η Αμερικανοποίηση», με δεκατρία κεφάλαια, εξετάζει αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος του: πώς οι Ελληνες που αμερικανοποιήθηκαν πέτυχαν σχεδόν αμέσως. Αναφέρονται τα παραδείγματα των αδελφών Σκούρα (ο Κάρολος, ο Γιώργος και ο Σπύρος με την κινηματογραφική εταιρεία Twentieth Century Fox), της Ρόζας Εσκενάζυ, των αδελφών Αντριου, του Νίκου Γούναρη, του Νικ δε Γκρικ, του Τζιμ Λόντου και άλλων.

στείλετε την σελίδα στους φίλους σας!

Κοιταγμένο από ένα διαφορετικό βλέμμα, το Φυλαχτό της Ελένης Παπανικόλα είναι η συνέχεια προγενέστερων βιβλίων, όπως το The Greeks of America του ιστορικού Θόδωρου Σαλούτου, το Hellenes and Hellions: Modern Greek Characters in American Fiction του Αλέξανδρου Καρανίκα, το Growing up Greek American του Τσαρλς Μόσχος καθώς και άλλων λιγότερο σημαντικών βιβλίων που καταγράφουν την ελληνική περιπέτεια στην Αμερική.

Ο τόμος περιέχει πλούσιο εικονογραφικό και φωτογραφικό υλικό, πολλές σημειώσεις για όλα τα κεφάλαια, επιλεγμένο γλωσσάρι δεκαεννέα λέξεων (!), που το θεωρώ άνευ σημασίας, και δείκτη ευρέσεως ονομάτων. Καταλήγοντας, θα έλεγα ότι είναι μια νοσταλγική και αγαπησιάρικη περιήγηση στον βίο και στην πολιτεία της ελληνοαμερικανικής κοινότητας αλλά και στο πώς περνούσε από γενιά σε γενιά, σαν κομποσκοίνι, η ελληνικότητα. Σήμερα βέβαια οι Αμερικανοί ελληνικής καταγωγής είναι πια μέρος της ιθύνουσας τάξης και υπερήφανοι για την καταγωγή τους - αν και πολλοί προσπαθούν να ενσπείρουν ζιζάνια και να τους διχάσουν. Και αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι ο Ελληνισμός της Αμερικής είναι από τις πιο δυναμικές εθνικές μειονότητες, κάτι που δεν μπορεί να μην οφείλεται και στα περίφημα «φυλαχτά» που κουβαλούσαν μαζί τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους.

Ο κ. Ντίνος Σιώτης είναι ποιητής, εκδότης της λογοτεχνικής επιθεώρησης «Mondo Greco».

Το ΒΗΜΑ, 25/08/2002 , Σελ.: S17 Κωδικός άρθρου: B13646S171 ID: 247969

Ο Ντίνος Σιώτης πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1969 με την ποιητική συλλογή "Απόπειρα" (Εκδόσεις Ιωλκός). Ακολούθησαν άλλες οκτώ συλλογές, ένα μυθιστόρημα, μία νουβέλα και δύο ανθολογίες νεοελληνικής ποίησης στα αγγλικά. Συμπληρώνοντας τριάντα χρόνια συνεχούς πνευματικής προσφοράς, η νέα ποιητική συλλογή του "Μουσείο αέρος" αποτελεί το πιο ώριμο έργο του. Σαράντα δύο ποιήματα της τελευταίας εξαετίας, γραμμένα σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης απευθύνονται στον άνθρωπο απανταχού γης, καθώς ο λόγος του ποιητή αντλείται μέσα από τα αρχέγονα συναισθήματα του νόστου, του έρωτα, της αγάπης... Ο συγγραφέας γεννήθηκε στην Τήνο το 1945. Εζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό, όπου σπούδασε και εργάζεται. Μεγάλωσε σε μία εποχή έντονων κοινωνικο-πολιτικών γεγονότων, στην έκρηξη του σουρεαλισμού και βίωσε τη νιότη του ως μέλος της γενιάς των μπίτνικ. Η μεγάλη του αγάπη για την πατρίδα ενδυναμώνεται άμεσα από την περιπλάνησή του στον τόπο και το χρόνο και αποτυπώνεται στα γραπτά του.

"...Ο αέρας που φυσάει τις φυστικιές στην Αίγινα, τις συκιές στην Τήνο, τους φοίνικες στη Φλόριδα, τα πεύκα στη Μαγιόρκα, τις μυγδαλιές στην Καλιφόρνια... ...Για τον αέρα που λικνίζει τους ουρανοξύστες στο Μανχάταν, τις παράγκες στη Λίμα, τους μπαξέδες στην Κερύνεια, τα χαμόσπιτα στη Σαϊγκόν... ...Ο αέρας που σκορπάει τις στάχτες που αφήνει πίσω του ο χρόνος, Μιλάω για τον αέρα που δεν έχει πού την κεφαλήν κλίναι".

Πολίτης του κόσμου ο Ντίνος Σιώτης, σε απλή γραφή, πολλαπλών εικόνων, αφήνει συγκινημένο τον αναγνώστη του. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Κώστας Μουρσελάς στην παρουσίαση του βιβλίου "πρόκειται για λογοτεχνία του δρόμου, που μυρίζει βροχή, αφήνοντας διάχυτο το αίσθημα της υγρής μελαγχολίας". Φώφη Κορίδη