Πριν από 15 ημέρες η ελληνική ομογένεια της Αμερικής,
βαθιά συγκινημένη, συνόδευσε ως την τελευταία του κατοικία, στο Λόουελ της
Μασαχουσέτης, τον ελληνοαμερικανό πρώην γερουσιαστή Παύλο (Πολ) Τσόγκα,
σπουδαίο πολιτικό, θερμό πατριώτη και υπέροχο άνθρωπο. Είχε γεννηθεί στο
Λόουελ της Μασαχουσέτης στις 18 Ιανουαρίου 1941. Οι γονείς του, Ευθύμιος και
Κατίνα, είχαν μεταναστεύσει νέοι στη μακρινή χώρα, όπου ο Ευθύμιος, ενώ είχε
αρχίσει με ευοίωνες προοπτικές τη ζωή του στη νέα πατρίδα, αναγκάστηκε να
διακόψει τις σπουδές του εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσεως της
περιόδου 1929-1930 και να «ανοίξει» καθαριστήριο ρούχων για να
αντιμετωπίσει τα έξοδα συντηρήσεως της τετραμελούς οικογενείας του. Το 1947,
όταν ο Παύλος ήταν μόλις έξι ετών, πεθαίνει η μητέρα του από φυματίωση.
Υστερα από μερικά χρόνια, καθώς είχαν μεγαλώσει, ο Παύλος και η δίδυμη
αδελφή του Θάλεια εργάζονταν μαζί με τον πατέρα τους στο καθαριστήριο, ενώ
ταυτόχρονα φοιτούσαν στο σχολείο και αργότερα συνέχισαν τις σπουδές τους σε
πανεπιστημιακό επίπεδο. Μιλώντας για τα σκληρά φοιτητικά του χρόνια, ο
Παύλος θυμόταν πως εκείνο που τότε τον έθλιβε ήταν η αδυναμία συμμετοχής του
στις αθλητικές δραστηριότητες του κολεγίου όπου φοιτούσε λόγω της βιοτικής
ανάγκης που του επέβαλλε να εργάζεται στο οικογενειακό καθαριστήριό τους.
Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Γέιλ,
εργάστηκε στις Δυτικές Ινδίες ως στέλεχος στο «Σώμα Ειρήνης» (αμερικανική
οργάνωση για την ειρήνη). Με ικανοποίηση και υπερηφάνεια τόνιζε πάντοτε ότι
η εργασία του στο κατάστημα του πατέρα του και η προσφορά των υπηρεσιών του
στο «Σώμα Ειρήνης» τον είχαν κάνει να ωριμάσει πολύ ενωρίς και να αφοσιωθεί
στην εξυπηρέτηση των πτωχών και των αναξιοπαθούντων συνανθρώπων του.
Η ενασχόλησή του με τα κοινά άρχισε
με την εκλογή του ως δημοτικού συμβούλου του Λόουελ το 1968, σε ηλικία 27
ετών. Ακολούθησαν η ανάδειξή του ως μέλους της Βουλής των Αντιπροσώπων, το
1974, και η εκλογή του ως γερουσιαστή, το 1978, όταν, διεκδικώντας τη
γερουσιαστική έδρα της πολιτείας της Μασαχουσέτης από τον ρεπουμπλικανό
γερουσιαστή Μπρουκ, πλειοψήφησε με διαφορά 200.000 ψήφων έναντι του
αντιπάλου του. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως γερουσιαστή διαπιστώθηκε
ότι έπασχε από καρκίνο και ύστερα από αυτό δήλωσε ότι, λόγω της ασθένειάς
του, δεν θα έθετε υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές. Μετά τη χημειοθεραπεία
και τη μεταμόσχευση μυελού οστών που του είχαν γίνει, πίστευε ότι είχε πλέον
θεραπευθεί· γι' αυτό επανερχόμενος στον πολιτικό στίβο εν όψει των
προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου 1992 αποφάσισε να διεκδικήσει αυτή τη φορά
το χρίσμα του υποψηφίου για την προεδρία του Δημοκρατικού κόμματος, γεγονός
που αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη στους κύκλους των συμπολιτών του και της
ελληνικής ομογένειας. Μετά την ήττα του στις προκριματικές εκλογές της
πολιτείας Ιλινόις, παραιτήθηκε από τη διεκδίκηση του χρίσματος. Κατά το
διάστημα όμως της προεκλογικής εκστρατείας, που είχε προηγηθεί, είχε
κατορθώσει με την εύστοχη επιχειρηματολογία και την έντονη δραστηριότητα
που είχε αναπτύξει να επιβάλει στο Δημοκρατικό κόμμα τις φιλελεύθερες
απόψεις του, που είχαν δημοσιευθεί στο βιβλίο του «Ο δρόμος από 'δώ και
πέρα».
Κατά τη διάρκεια της πολιτικής
σταδιοδρομίας του ο Πολ Τσόγκας υποστήριξε πάντοτε με θερμό πατριωτικό παλμό
τις ελληνικές θέσεις και κατέβαλε ιδιαίτερες προσπάθειες για την προώθηση
της επιλύσεως του Κυπριακού αναπτύσσοντας έντονη σχετική δραστηριότητα.
Ασφαλώς αγαπούσε τη χώρα στην οποία γεννήθηκε και εργαζόταν για το καλό των
ΗΠΑ και του αμερικανικού λαού. Ποτέ όμως δεν είχε λησμονήσει την ελληνική
καταγωγή του. Αντίθετα, ήταν υπερήφανος γι' αυτή, τον συγκινούσε ιδιαίτερα η
προγονική του πατρίδα και αγωνίστηκε με όλη του την καρδιά για την προβολή
των δικαίων της Ελλάδος από όλες τις θέσεις του αμερικανικού πολιτικού
στίβου στις οποίες κατά καιρούς βρέθηκε.
Το πάντοτε ζωηρό και αποτελεσματικό
ενδιαφέρον για την ελληνική ομογένεια της Αμερικής προκαλούσε τη συμπάθεια
των συμπατριωτών μας απέναντί του και του είχε εξασφαλίσει την εκτίμηση και
την αγάπη τους. Οι ομογενείς μας τον καμάρωναν για τους ωραίους πολιτικούς
του αγώνες, για το ανώτερο ήθος, το ψυχικό σθένος και την ανθρωπιά του,
προβάλλοντάς τον ως πρότυπο των αρετών αυτών στην ελληνοαμερικανική νεολαία.
Η γενέτειρά του το Λόουελ τον λάτρευε και γι' αυτό σύσσωμη πέρασε
μπροστά από το φέρετρό του για το ύστατο «χαίρε», ενώ χιλιάδες συμπολίτες
του και ομογενείς μας τον συνόδευσαν ως την τελευταία του κατοικία. Η
λατρεία των κατοίκων του Λόουελ έχει την εξήγησή της: στην πόλη αυτή υπήρχαν
άλλοτε ακμάζουσες υφαντουργικές εγκαταστάσεις που εξασφάλιζαν εργασία και
ευημερία στις 103.000 των κατοίκων της. Οταν όμως αυτές εγκαταλείφθηκαν,
λόγω της μεταφοράς της υφαντουργίας στον Νότο, δημιουργήθηκαν τεράστια
προβλήματα εξαιτίας της ανεργίας και το Λόουελ κατάντησε μια πόλη από την
οποία όλοι ήθελαν να φύγουν.
Ο Τσόγκας, είτε ως δημοτικός
σύμβουλος είτε ως γερουσιαστής είτε ως απλός πολίτης, μετά την απόσυρσή του
από την πολιτική, εργάστηκε με μεθοδικότητα, επιμονή και αποφασιστικότητα
για την αποτροπή του ενδεχομένου εγκαταλείψεως της πόλεως μεταβάλλοντας σε
άνετο και καλαίσθητο ιστορικό πάρκο την περιοχή των πρώην υφαντουργείων, το
οποίο σήμερα επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες. Με άοκνες φροντίδες του
κατασκευάστηκε στο Λόουελ σύγχρονο στάδιο μπέιζμπολ (οι τελευταίες εργασίες
ολοκληρώνονται φέτος) ενώ, ύστερα από συνεννοήσεις του με τους ιθύνοντες της
επιχειρήσεως «Σέρατον», τους έπεισε να ανεγείρουν στην πόλη τεράστιο
ξενοδοχειακό συγκρότημα. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντός του για
τη γενέτειρά του και την πρόοδό της είναι το συγκινητικό γεγονός ότι 20
ημέρες πριν από την επέλευση του μοιραίου και ενώ νοσηλευόταν στο νοσοκομείο
και δεν είχε τη σωματική δύναμη ούτε το ακουστικό του τηλεφώνου να κρατήσει,
κατόρθωσε με τη βοήθεια των νοσοκόμων να επικοινωνήσει με τον δήμαρχο του
Λόουελ προκειμένου να του υποδείξει να ληφθούν από τη δημοτική αρχή οι
ενδεδειγμένες αποφάσεις για μεγάλα αναπτυξιακά έργα στην πόλη.
Ως την έσχατη ώρα της ζωής του δεν
σταμάτησε να φροντίζει για το Λόουελ και τους συμπολίτες του. Μια πόλη την
οποία οι συνεχείς προσπάθειές του την έχουν έτσι αναπλάσει ώστε σήμερα να
είναι σχεδόν αγνώριστη σε σχέση με εκείνη του παρελθόντος. Με ειδικές
πιστώσεις που είχε εξασφαλίσει όταν ήταν μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων
και γερουσιαστής είχαν ιδρυθεί περισσότερα από 10 σχολεία και είχε πλήρως
αναμορφωθεί το κολέγιο στο Λόουελ. Επικοινωνούσε προσωπικά και συχνά με τους
κατοίκους των πόλεων και ιδιαίτερα με τους ελληνικής καταγωγής και όλοι
γνώριζαν ότι ο Πολ ήταν πάντοτε στη διάθεσή τους για κάθε ζήτημα που τους
απασχολούσε.
Η τελευταία του θέληση ήταν να
περάσει από την αναμορφωμένη περιοχή του Λόουελ η πομπή της κηδείας του
προτού καταλήξει στο κοιμητήριο ώστε οι πολιτικοί άλλων πολιτειών που θα την
ακολουθούσαν να έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν «ιδίοις όμμασιν» ότι το
ερημωμένο βιομηχανικό Λόουελ των ελλήνων, πορτογάλων και γαλλοκαναδών
μεταναστών των δεκαετιών 1950-1960 έχει τώρα μεταβληθεί σε μια σύγχρονη και
αναπτυγμένη πόλη, σφύζουσα από ζωή και πρόοδο, που εγγυάται ένα λαμπρό
μέλλον για τους συμπολίτες τους.
Η ζωή και η δράση του Παύλου Τσόγκα
ας αποτελεί παράδειγμα για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές των
ομογενών και των γηγενών Ελλήνων. Αιωνία η μνήμη του.
Ο κ. Γ. Ι. Ράλλης